O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi guliston davlat universiteti “tarix” kafedrasi

1.
 
yer mulkchilik munosabatlarida keskin o‗zgarishlar boshlandi. Yerga ishlov 
berishdan keladigan daromaddan ko‗ra, sudxo‗rlik daromadi o‗sib ketdi. Yer-mulk 
munosabatlarida o‗zgarish- lar yuz berdi. Mil.avv. V asr oxiridan yerning erkin oldi-
sotdisi keng tarqaldi. Ko‗pgina fuqarolar nochorlikdan o‗z yerlarini so- tishga majbur 
bo‗ldilar. Natijada bu yerlarni fuqaroligi bo‗lma- gan kishilar ham sotib ola boshladilar. 
Xususiy va jamoa yerini ijaraga berish va garovga qo‗yish keng tarqaldi. Katta-katta 
yer maydonlari ayrim fuqarolarning qo‗liga o‗tib qoldi. Kambag‗al- lashgan, yeridan 
ajralgan fuqarolar o‗z fuqarolik majburiyatla- rini bajarmay qo‗ydilar. Ilgari iqtisodiy 
o‗sish davlatning boy- ishi bilan birga borar edi. Boy fuqarolar ko‗pgina mablag‗larini 
fuqarolik jamoasi ehtiyojlariga sarflashni o‗z majburiyatlari deb bilar edilar. Mil.avv. V 
asrda esa boylik ayrim xususiy kishilar qo‗lida to‗plandi va ular o‗zlarining fuqarolik 
majburiyatlarini bajarishdan bo‗yin tovlay boshladilar. Ularning ko‗pchiligi o‗z 
mablag‗larini dengiz savdosiga qo‗ydilar. Ular o‗z polislaridan boshqa hududlarda 

---

34 
katta-katta yer maydonlariga egalik qila boshladi va ma‘lum bir polis fuqarosi bo‗lish 
ahamiyatsiz bo‗lib qoldi.