O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti ―oziq-ovqat texnologiyasi‖ kafedrasi

rasm 
Konidiya hosil 
qiluvchilar 
va zamburug’lar 
(qo’ziqorinlar)ning 
ko’payuvchi tanalari 
a- Aspergillus, b- 
Penicillium, 
v, g - ko’payuvchi tanalar 
(umumiy ko’rinishi vaqirqimi) 
Penitsilla va aspargilla oilasiga kiruvchi zamburug‘lar vakillari mevalarni saqlash 
davrida, oziq-ovqat mahsulotlarini, teri va sanoat mollarini buzilishini chaqiradi. 
Askosporalar javdar kurtagini gullash paytida zararlaydi. Zamburug‘ mitseliysi kurtakka 
kirib olib, uni yumshoq oq massaga aylantiradi. Unda konidiyalar rivojlanadi va 
hasharotlar yordamida yangi o‘simliklarni zararlaydi. So‘ngra oq murtak qurib, qattiq 
shoxsimon sklerotsiyga aylanadi. Javdar pishib yetilguncha sklerotsiylar tuproqqa tushadi 
va shu yerda qishlaydi. Qishda tinish davrini o‘tagan sklerotsiylar bahorda yetarli namlik 
va qulay haroratda oyoqli boshchalar hosil qilib o‘sadi (boshoqli stromalar), ularning 
chetki qatlamlarida meva tanachalari - askosporalar peritetsiylar mavjuddir. Sporaning har 
bir askosida 8ta ipsimon askospora hosil bo‘ladi. Sklerotsiylar tarkibida kuchli ta‘sir 
qiluvchi alkaloidlar (lizergin kislotasining hosilalari-ergobazin, ergotoksin, ergotamin) 

---

44 
mavjud bo‘lib, ulardan davolash vositalari sifatida foydalaniladi. Bunday moddalarni olish 
uchun javdar sun‘iy ravishda spora bilan zararlanadi.