|
Amaliy-laboratoriya nazorati va o‘z-o ‘zini nazorat qilish usullari:
a) kontrol - laboratoriya ishlari
b) ENM yordamida nazorat qilish v) eksperimental masalalar yechish
g) amaliy-laboratoriya ishlari yordamida o‘z-o‘zini nazorat qilish.
O‘quv vaqtining juda cheklanganligi tufayli o‘qituvchi dars vaqtida hamma
o‘quvchilarni so‘rab chiqa olmaydi, shuning uchun o‘quvchilarning butun ishi davomida
ularni doimo ishini kuzatib borish kerak. Dars rejasi tuzishda so‘raladigan o‘quvchilarnigina
emas, balki tekshirib borilishi kerak bo‘lgan, orqada qolayotganligi ma’lum bo‘lgan
o‘quvchilarni ham darsda ikki-uch marta turg‘izib so‘rash kerak.
So‘rash - o‘quvchilarning o‘zlashtirishini hisobga olishning asosiy shaklidir. Maxsus
tanlab olingan savollar sistemasi o‘qituvchining o‘quvchilarni sistemali suratda kuzatib
borganligi to‘g‘risida dalolat beradi.
Oldingi va ilgari o‘tilmagan darslarning materiali ham so‘raladi. Shunday qaytarib
turish o‘quvchining bilimini puxtalash va kengaytirishga imkon ber adi. Vaqtni tejash
maqsadida "qisqa so‘roq" savol-javob o‘tkaziladi. Ular maxsus kartochkalarda oldindan
yozib qo‘yiladi.
O‘quvchilarning bilim, ko‘nikma hamda malakalarini tekshirish og‘zaki, yozma va
amaliy bo‘lishi mumkin. yozma tekshirish va mustaqil ishlar bilimlarni tekshirishning
asosiy shakllari hisoblanadi.
Yozma tekshirish o‘quvchilarning bilimlari sifatini: to‘g‘riligi, aniqligi, anglab
olingani, amalga tadbiq etilishi to‘g‘risida bir fikrga kelish va qisqa vaqt ichida guruhdagi
barcha o‘quvchilar bilimini tekshirib ko‘rishga imkon beradi. Yozma tekshirish, asosan
yozma grafik ishlarni bajartirish bilan amalga oshiriladi. Yozma tekshirish ishlari ikki xil
bo‘lishi mumkin: mavzu bo‘yicha va yakuniy tekshirish ishlari guruh mavzuni o‘rganib
bo‘lgandan keyin, yakuniy tekshirish bir necha mavzu o‘tib bo‘lingandan keyin o‘tkaziladi.
O‘quvchilar bilimini hisobga olishning ayrim o‘quvchilarninggina emas, balki butun
sinf o‘quvchilarning ham o‘zlashtirishini bir vaqtda tekshirib ko‘rishga imkon beradigan
tejamli vositasi kontrol yozma ishlardir.
"Bir pasli yozma ishlar" - 10-15 daqiqa davomida davom etadi - bu nazorat
kundalikka kiritilishi mumkin.
O‘quv ishini sifati to‘g‘risida o‘quvchilarning o‘zlashtirishiga qarab hukm
chiqariladi. O‘quvchilarning o‘zlashtirishini hisobga olishning uchta shaklidan:
-
kundalik
-
vaqti-vaqti bilan va;
- yakuniy shakllaridan foydalaniladi. Bularning uchalasi maktabda o‘quvchilarning
o‘zlashtirishini hisobga olishning yaxlit bir sistemasini tashkil etadi.
Kundalik hisobga olish o‘quvchilarning ishini sistemali suratda tekshirib borish
asosida o‘tkaziladi. O‘quvchilar ishini kundalik kuzatib borish o‘qituvchining har qaysi
o‘quvchining o‘zlashtirishini mahsus tashkil etilgan so‘roq yo‘li bilan ancha yaxshi
tekshirib ko‘rishga imkon beradi. So‘rash og‘zaki va yozma tarzda o‘tkaziladi. Bunday
so‘rash butun sinfning o‘zlashtirishini hisobga olishning eng qulay vositasi yozma kontrol
ish butun sinf qanday o‘qiyotganligini kuzatishgagina imkon beradi.
Axborot texnologiyalaridan o‘zlashtirishni vaqti-vaqti bilan hisobga olishning oxirgi
bosqichi ba’zi o‘qituvchilarda har qaysi o‘quvchiga va butun sinfga tavsifnoma berishdan
iborat bo‘ladi. Bunday hisobga olish asosida o‘quvchilarning bir yillik o‘zlashtirishi
to‘g‘risida umumiy xulosa chiqariladi. Imtihon va attestat olishda o‘quvchilarning butun
fandan qanchalik o‘zlashtirganliklari to‘g‘risida xulosa chiqarishga imkon beradi.
Bir mavzu o‘tilgandan keyin, yoki chorak oxirida butun bir darc davomida shu
o‘tilgan mavzu bo‘yicha nazorat yozma ish o‘tkaziladi.
O‘quvchilarning nazorat ishini mustaqil suratda bajarilishni ta’minlash uchun bu ish
bir necha variantlarda tuziladi (2, 3, 4, va hokazo). Savollarning oson- qiyinligini taxminan
bir xil bo‘lishi kerak. Nazorat ishning qanday bajarilganligini tekshirib ko‘rish va unga baho
qo‘yish ta’lim-tarbiya jihatidan katta rol o‘ynaydi. Eng ko‘p takrorlangan xatolarni
o‘qituvchi tahlil qilib ko‘rish asosida o‘quvchilarning javoblariga baho qo‘yibgina qolmay,
balki axborot texnologiyalari o‘qitish ishini bundan buyon yaxshilash uchun tegishli
xulosalar ham chiqarib oladi.
O‘quvchilarning o‘quv va malakalarni tekshirib ko‘rishda faqat nazariy bilimlarni
emas, ya’ni: axborot texnologiyalariviy til, grafikadan foydalana bilish, mikdoriy hisoblar
qila olish, balki eksperiment o‘tkaza bilish malakalarini - eng ko‘p ishlatadigan asbob-
uskunalardan foydalana olish, eng muhim axborot texnologiyalariviy operatsiyalarni
bajarish, axborot texnologiyalariviy eksperimentdan foydalana olish malakalarini hosil
qilish vazifasi ham turibdi.
Bunda ham chorak oxirida va yil oxirida o‘quvchilarning eng muhim eksperimental
malakalarini tekshirib ko‘riladi va baho qo‘yiladi. Bu ham ta’lim- tarbiya jihatidan katta rol
o‘ynaydi. Malakalarni tekshirishda eksperimental masalalar yechishdan foydalansa bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
