|
2.3. “Dasturiy maxsulotga tegishli asosiy xujjatlar. Masala qo’yilishi
xujjatlari. Maqsadlarni aniqlash” mavzusi ma’ruza mashg’ulotinini o’qitish
metodikasi
Kalit so’zlar:
Maqsadlar, loyixa, samaradorlik, ierarxik dekompozitsiya.
Reja:
• Dasturiy maxsulotga tegishli asosiy xujjatlar
• “Masala qo’yilishi” xujjatlari
• Maqsadlarni aniqlash
“Masala berilishi xujjati” foydalanuvchi tomonidan berilgan talablar pesifikatsiyadeb
ataluvchi maxsus xujjatlarda rasmiylashtiriladi. Barcha talablar tabiiy tilda keltirilib, aniq
ko’rinishga ega bo’lishi shart. Masala berilishi xujjati - bu xujjat eng birinchi yoziladi va
quyidagi bo’limlardan iborat. Maqsadlarni aniqlash. Maqsad sifatida dasturiy maxsulot
uchun tanlab olingan aniq yo’nalish tushuniladi. Maqsadlarni aniqlash jarayoni bilan bir
xil yo’nalishda olib boriladi. Maxsulotning maqsadi, ya’ni foydalanuvchi nuqtai nazaridan
natijaviy echimga olib kelish yo’llari.Bunga loyixalash grafigi, narxi, testlash jarayoni
kiritiladi. Dasturiy maxsulot maqsadini quyidagi guruhlarga bo’lish mumkin:
Ishonchlilik -
bunga ma’lum
bir vaqt mobaynida dasturiy maxsulot
uzinishsiz ishlash mezoni kiritiladi.
Umumiylik -
bu korxonaning
quvvati,
xodimlar
soni bilan
xarakterlanadi.
Tayyor tizimini psixologik omillari - bu dasturiy maxsulotning
tushunuvchanligini,
ishlatishga qulaylik,
noto’g’ri
ishlatishdan ximoyalash, bularning xammasi dasturiy maxsulot xajmini bir muncha
oshiradi, ammo shu bilan birgalikda dasturiy maxsulotning samaradorligini oshiradi.
Moslashuvchanlik - bu ko’rsatkich yordamida dasturiy maxsulotning
kengaytirilishi
amalga
oshiriladi, ya’ni maxsulot shu
ko’rinishda yaratilishi lozimki, unga zarur bo’lgan xolda oddiy ravishda
foydalanuvchining funksiyasi kiritilishi mumkin bo’lsin.
Kuzatib borish - bunda vaqt mezoni xisobga olinadi, shu bilan birgalikda dasturdagi
xatoliklarni tuzatish uchun kelgan vaqt bunga kiradi. Xavfsizlik - bunda zarur axborot
saqlangan fayllar yoki papkalar boshqa fayllar tomonidan tasodifan o’chirilib ketishi
extimolligi ko’zda tutiladi. Dasturiy maxsulotning tannarxi -
bunda dastlabki
ishlab chiqarishga va kuzatib borishga ketgan
mablag’lar hisobga olinadi. “Odatda maxsulotning narxi undagi mavjud xatoliklarga
teskari proporsional bo’ladi” - Van Tassel.
Shunga ko’ra, dasturiy maxsulot qanchalik ishonchli, umumiy, moslanuvchan,
xavfsiz bo’lsa, uning narxi shuncha yuqori bo’ladi. Maxsulot maqsadi rezyume - bunda
ishlabchiqilayotgan maxsulotni umumiy yo’nalishi tavsiflanishi kerak.
Foydalanuvchini aniqlash. Agar ishlab chiqilayotgan dasturiy maxsulot katta bo’lsa va
uning foydalanuvchilari sifatida turli gurux foydalanuvchilari bo’lishi mumkin bo’lsa, o’rni
aniqlanmog’i lozim. Foydalanuvchilar ketma-ketligi
- bunda dasturiy maxsulot foydalanuvchi nuqtai nazaridan maxsulot tomonidan
ta’minlanadigan barcha funksiyalar tavsiflanadi.
Kalendar reja xujjati
-
bunda dasturiy maxsulot yozish bosqichlari aniqlanadi, har bir bajargan bosqich
to’g’risida ma’lumot beradi.
Samaradorlik - bunda ishlab chiqarish maqsadi tushuniladi, ya’ni vaqt, o’tkazuvchanlik
imkoniyatlari,
moslashuvchanlik vositalari
hisoblanadi.
Dasturiy maxsulotning boshqalar bilan moslashuvchanligi - bunda davlat va xalqaro
standartlarga moslashish talab qilinadi. Dasturiy maxsulot konfiguratsiyasi
-
ya’ni yaratilayotgan dasturiy maxsulot biror-bir boshqa kattaroq tizimning tarkibiga
kirishi va o’zi aloxida ishlashi ta’minlanishi lozim. Tasodifiy murojaatlardan ximolanish -
parol.
Xizmat ko’rsatish. Dasturiy maxsulot ishini yo’lga qo’yish - o’rnatish, sozlash.
Loyixa maqsadi. Loyixa maqsadi bo’limida quyidagi savollarga to’liq javob berish shart.
1.
Loyixaning taxminiy narxi qanday?
2.
Loyixaning taqvimiy rejasi.
3.
testlash jarayonining maqsadi.
4.
mo slashuvchanlik j arayonini maqsadi.
5.
Kuzatib borish jarayonidagi ro’y berish mumkin bo’lgan muammolar.
6.
Dasturlash bosqichini ishonchliligi.
7.
Loyixani ishlab chiqarishdagi ichki xujjatlar.
8.
“Loyixani
maqsadini” aniqlashda quyidagi
ko’rinishdagi
xatoliklar keng tarqalgan.
9.
Maqsadlar bir-biri bilan qarama-qarshilikda bo’ladi.
10.
Maqsadlar oshkor ravishda keltirilmaydi.
Loyixa maqsadlari ko’zda tutilmaydi - G.Ivanova kitobidan. Dasturlash
maxsulotini loyixalash. Loyixalash so’zi lug’atda reja asosida biror-bir ko’rinishda
bo’ladi. Dasturiy maxsulotni loyixalash ierarxik dekompozitsiya asosida olib boriladi.
Bunda biror-bir murakkvb ko’rinishga ega bo’lgan loyixa oddiy ko’rinishga ega bo’lgan
kichikroq muammolarga bo’linadi.
Bu muammolar o’z navbatida yanada maydaroq qismga bo’linadi. Ierarxik
dekompozitsiya tabiiy ko’rinishlarga ega bo’lib, amaliyot juda ko’p ishlatiladi. Ierarxik
dekompozitsiya xosil qilish quyidagi qoidalarga bo’ysunadi. Ierarxiyaning xar bir satxida
keltirilgan reja yoki loyixa bu satxda tugallangan ko’rinishga ega bo’lishi kerak.
ierarxiyaning ixtiyoriy satxida keltirilgan axborot ma’lumoti bir funksiya yoki
muammodan tashkil topgan bo’lib, shu satxga mos bo’lishi kerak.
Dasturiy maxsulotning
ierarxik
dekompozitsiyasi quyidagi
yo’nalishlarda olib boriladi. Dasturiy maxsulotni yuqoridan pastga qarab loyixalash.
“Dasturiy maxsulot
loyixalash uni tashkil
qilishda
asosiy bosqichlaridan biri xisoblanadi. Yaxshi loyixalangan dasturni yomon yozish
mumkin. Ammo yomon loyixalangan dasturni yaxshi yozish mumkin emas”. Van
Tassil. Dastlabki maqsadlar - aniqlashdagi xatoliklar keyinchalik faqat dasturiy
ta’minotni emas, balki, uni xam katta o’zgartirishni taqozo etadi. Shunga ko’ra dasturiy
loyixalar 3ta guruhga bo’lish mumkin.
T-sxema jadvali
«Blits-so’rov» savollari.
1.
Loyixaning taxminiy narxi qanday?
2.
Loyixaning taqvimiy rejasi.
3.
Dasturiy maxsulotning ierarxik dekompozitsiyasi nima?
Nazorat savollari:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
