O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti

Mavzuga oid topshiriqlar:

1. 
   Mutasiya hillari
   
2. 
   Xromosoma mutasiyalari
   
3. 
   O’simlik va hayvon organizmidagi ijobiy va salbiy mutasiyalar
   

Mustaqil ish-13
Mavzu: Hujayra evolyutsiyasi
Mavzuga oid topshiriqlar:

1. 
   Prokariot va eukariot, o’simlik va hayvon hujayralarida irsiy axborotning saqlanishi va amalga oshirilishi
   
2. 
   Murtakning partenogenez va androgenez rivojlanishi
   
3. 
   Hujayra funksiyasining buzilishi
   

GLOSSARIY

Sitologiya	Sitologiya	Sitology	Hayvon va o’simlik hujayralarining tuzilishi, rivojlanishi va funksiyasini o’rganadigan fan
Hujayra	Kletka	Cell	O’simlik va hayvonlarning eng kichik birligi
O’simlik	Rastenie	Plant	Atrofimizdi o’rab turgan yashil tabiat
Hayvon	Jivotnoe	Animal
Hujayra devori	Membrana kleteka	Cell wall	Hujayrani tashqi muhitdan himoya qiluvchu to’siq
Mikroskop	Mikroskop	Microskop	Mayda organizmlarni ko’radigan asbob
Markaziy vakuola	Sentralnaya vakuola	Central vacole	Hujayradagi eng yirik hujayra shirashi
Sentrosoma	Sentrosoma	Centrosome	Hujayra markazi atalmish hujayra organoidi.
Lizosoma	Lizosoma	Lysosome	Gidrolitik fermentlar gruppasini tutgan sitoplazmadagi submikroskopik tanachalar
Mikroorganizmlar	Mikroorganizm	Microorgaisms	Kelib chiqishiga ko’ra o’simlik va hayvonlarga mansub bo’lgan, mikroskopdagina ko’rinuvchi o’ta mayda organizmlar.
Prokariot	Prokariot	Prokaryote	Shakillanmagan yadroga ega bo’lmagan hujayralardan iborat organizmlar
Eukariot	Eukariot	Eukaryotic	Shakillangan yadroga ega bo’lgan hujayralar
Membrana	Membrana	Membrane	Hujayrani tashqi tomondan ajratib turuvchi nozik qobiq.
Yadro	Yadro	Nucleus	Hujayradagi asosiy organoid
Leykoplat	Leykoplasto’	Leykoplast	O’simlik hujayralarining rangsiz plastidalari bo’lib, ularda kraxmal, oqsil va yog’larning ikkilamchi sintezi kechadi.
Genetik ahborot	Genetik informatsiya	Genetc information	Genetik axborotda irsiy ma’lumotlar nasildan nasilga ko’chadi
Yadro membranasi	Yadernaya membrana	Nuclear membrane	Yadroni tashqi tomondan o’rab turuvchi qatlam
Yadro teshiklari	Yadernaya poro	Nuclear pore	Yadro devoridagi teshiklar
Qo’shqavat membrana	Dvoynaya membrana	Double mebrane	Ikki qavatli organoidlar asosan qo’sh qavat membranadan tashkil topgan
Yadrocha	Yadro	Nucleolus	Hujayra yadrosi tarkibiga kiruvchu organoid
Yadro shirasi	Karioplazma	Nuckeoplasm	Hromatin, yadrochalarni tutgan hujayra yadrosining ichki moddasi
DNK genetik material	DNK genetik material	Genetic material DNA	DNK o’zida irsiy ma’lumotlarni saqlovchi dezoksribonukein kislota
Replikasiya	Replikatsiya	Replication	Genetik informasiyani aniq nushalanshi va avlodlarga o’tishini ta’minlovchi, nukein kislotalar makromalekulalarining o’zini o’zi hosil qilish jarayoni
Transkripsiya	Transkriptsiya	Transcription	DNK dagi nuleotidlarni joylanish tartibini ko’chirib oluvchi iRNK molekulasining DNK molekulasida hosil bo’lish jarayoni
Oqsil	Protein	Protein	20 xil aminokislotalardan tashkil topgan boipolimerdir
Sitoplazma	Tsitoplazma	Cytoplasm	Yadrodan tashqari hujayraning barcha hayotiy borlig’iga taaluqli bo’lgan hujayraning muhim tarkibiy qismi
Endoplazmatik to’r	Endoplazmaticheskaya set	Endoplasmic reticulum	Eukariot hujayra organoidi. Sitoplazmada joylashgan naylar sistemasidan iborat.
Donador endoplazmatik to’r	Graniluro’viy endoplazmaticheskaya set	Rough endoplasmic reticulum	Endoplazmatik to’rning bir turi. Ribosomalardan tashkil topgan
Silliq endoplazmatik to’r	Gdadkaya endoplazmaticheskaya set	Smooth endoplasmic reticulum	Endoplazmatik to’rning bir turi ribosomalar yo’q.
Goldji apparati	Apparat Goldje	Golgi apparatus	Hujayraning muhim organoidi. U ses, medium va trans bo’limlardan tashkil topgan
Vazifalari	Funktsii	Function	Har bir organoidlarni bajaradigan vazifalari
Xloroplast	Xloroplast	Chloroplast	O’simliklarga xos bo’lgan organoid
Mitoxondrya	Mitoxondriya	Mitochondria	Hujayradagi oksidlanish jarayonida mihim ahamiyatga ega bo’lgan organoid
Tashqi membrana	Vneshniy membrana	Outer mambrane	Hujayralar qo’shqavatdan iborat bo’lib, tashqi va ichkiga bo’linadi
Ichki membrana	Vnutrenniy membrana	Inner membrane	Hujayralar qo’shqavatdan iborat bo’lib, tashqi va ichkiga bo’linadi
Stroma	Stroma	Stroma	Plastidalarning matriks qismi
Tilakoid	Tilakoid	Thylakoid	Plastidalardagi tangacha ko’rinishdagi qismi. Pigmentlar tilakoidlarda joylashgan
Peroksisoma	Peroksisoma	Peroxisome	Hujayra organoidlaridan biri
Organoidlar	Organoido’	Organelles	Hujayrada joylashgan muhim ahamiyatga ega, ma’lum vazifalarni bajaradigan tuzilmalar
Mitoz	Mitoz	Mitosis	Tana hujayralarning bo’linish usuli
Meyoz	Meyoz	Meiosis	Jinsiy hujayralarning bo’linish usuli
Amitoz	Amitoz	Amitosis	Hujayraning to’g’ri bo’linish usuli
Xromosoma	Xromosoma	Chromosome
Telomera	Telomera	Telomere	Xromosomalarning chekka qismi
Xromatid	Xromatid	Xromotide	Xromosomaning DNK sintezdan keyin hosil bo’lgan qismi
Xromatin	Xromatin	Chromatin	Yadro modda. Xromosomlardan dezoksiribonulleoproteiddan , gistondan va qisman RNK dan tashkil topgan
Poliploidiya	Poliploydiya	Polyploidy	O’simlik va hayvon hujayralaridagi gaploid xromosomalar yig’indisining ikki, uch, to;rt hiss ava undan ko’p marta oshishi
Sentromera	Tsentromera	Centromere	Xromosomani teng ikkiga bo’ladi
Giston oqsillari	Protein gistono’	Histone proteins
Endisitoz	Endotsitoz	Endocytosis	Yirik moddalarning hujayra ichiga kirishi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA‘LIM VAZIRLIGI


GULISTON DAVLAT UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor _____________J.H.Qarshibayev 2022 yil “___”___________

№____________


«SITOLOGIYA»


FANINING ISHCHI O‘QUV DASTURI

Bilim sohasi:	100000 – Gumanitar soha
Ta’lim sohasi:	140000 – Tabiiy fanlar
Ta’lim yo’nalishi:	5140100 – Biologiya (turlari bo’yicha)
O‘quv soatlari hajmi:	150 soat
Ma‘ruza	30 (1-semestr 30 s.)
Amaliy mashg‘ulot	30 (1-semestr 30 s.)
Mustaqil ta‘lim	90 (1-semestr 90 s.)

Guliston-2022
Mazkur fanning ishchi o‘quv dasturi O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligining 2022 yil 29 avgustdagi ___-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Sitologiya” fani dasturi asosida tayyorlangan.
Mazkur ishchi fan dasturi “Biologiya” kafedrasining 2022 yil “___” ____________dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan. (_____-sonli bayonnoma).

Mazkur ishchi fan dasturi “Tabbiy fanlar” fakulteti Kengashining 2022 yil “___” ____________dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan. (_____-sonli bayonnoma).

Mazkur ishchi fan dasturi Guliston davlat universiteti Kengashining 2022 yil “___” ____________dagi _____-sonli bayonnoma bilan tasdiqlangan.

Tuzuvchi:

N.A.Ablakulova	GulDU “Biologiya” kafedrasi katta o’qituvchisi, biologiya fanlari doktori (PhD)
Taqrizchilar:
Z.U.Abdikulov	GulDU “Biologiya” kafedrasi dotsenti, biologiya fanlari nomzodi, dosent

“Biologiya” kafedrasi mudiri:_________________________O.X.Yunusov