O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti alibekov u

 
I-asosiy savol: 
Evropa qit‘asi, uning hududi, tabiati, o‘simlik va hayvonot dunyosi. 
I-asosiy savol bo`yicha dars maqsadi: 
Evropa qit‘asi, uning hududi, tabiati, o‘simlik va 
hayvonot dunyosi 
haqida ma‘lumot berish. 
 
1-asosiy savolning bayoni: 
Evropa  xududi  bo‘yicha  er  yuzining  eng  kichik  qismi  (10,0  mln  km  kv)  geografik 
jixatdan Evroosiyo qitasining g‘arbiy qismini tashkil etadi. Etimologik tomonidan yunoncha 
«Europe»  (ossuriycha  Ereb)  G‘arbdagi  «mamlakat»  demakdir.  Keyingi  400-500  yil 

---

- 91 - 
 
davomida  Evropa  xalqlari  vujudga  kelgan  tarixiy  sharoit  (imkoniyat)  natijasida  jaxon 
madaniyati taraqqiyotiga katta xissa qo‘shgan. 
Evorpaning  mo‘‘tadil  iqlimi  rang-barangdir.  O‘simlik  va  xayvonot  dunyosi  inson 
faoliyati  natijasida,  tabiiy  katga  o‘zgarishlarni  boshdan  kechirgan.  Qit‘aning  taraqqiyoti 
ishlab 
chiqarish xo‘jaligini shakllanishi bilan bog‘liqdir. 
Etnik tarixi. 
Evropa  qadim  zamonlardan  inson  yashagan  makonlardan  bo‘lib,  G‘arbiy 
Germaniyada  topilgan  geydelberg  odami  suyaklari  buni  tasdiqlaydi.  Mezolit  va  neolitda 
odamlar  asta-sekin  shimoliy  xududlarga  siljiy  boshlaydilar.  Kampini  madaniyati  ovchilik, 
terimchilik  va  baliqchilikdan-
dexqonchilik  xamda  chorvachilikka  o‘tishi  davrini  izoxlaydi. 
Olimlar  farazicha  bu  paytda  qitada  axoli  xind  -
evropa  tillarida  so‘zlashmagan,  o‘sha 
davrdan  qolgan  iber,  va  skan  (Pireneya  yarim  oroli)  ligur,  etrusk,  sikullar  (Appenin  yarim 
orolidan) Britaiiya yarim orolidagi piktlar bu fikrni tasdiqlaydi. 
Qit‘aning shimoli-sharqiy rayonlarida hozirgi fin-ugor xalqlari,  qisman,  hind-evropalik 
letto-litovlarning  ajdodlari  yashaga
nlar.Miloddan  avvalgi  II  ming  yillikda  O‘rta  er  dengizi 
tevaragida  qadimgi  yuksak  sivilizatsiyalar  taraqqiy  etgan.  Egey  (Krit-
Miken)  so‘ngra  ellin, 
rim madaniyatlari yangi evropa madaniyatini shakllanishiga asos bo‘lgan. 
Evropaning  keyingi  taraqqiyotiga  «buyuk  xalqlar  ko‘chishi»  german  va  slavyan 
qabilalari, arablar istilolarining ta‘siri xam bo‘lgan albatta. IX asrda O‘rta Dunay xavzasida 
jangari venger (ugor, madyar) qabilalari bosqinlari boshlanib, maqalliy slavyan va boshqa 
axolini  o‘zlariga  bo‘ysundirib,  ularning  madaniyatini  qabul  qilishgan.Lekin      vengrlar   
o‘zlarining,ugor  tillarini  bo‘ysundirilgan  xalqlarga  o‘tkazganlar.  Kichik  Osiyodan  Bolqonga 
o‘tgan (XIV asr) turklar, XV asrda ushbu xududdagi axolining xo‘jaligi va madaniy xayotiga, 
ularning etn
ik tarixiga katta ta‘siri kuzatiladi. 
XV-
XVI  asrdan  shaxarlar,  hunarmandchilik  va  savdoning  o‘sishi  Evropada: 
Ispaniya.Portugaliya,  Angliya,  Frantsiya,  Daniya,  Shvetsiya,  Vengriya  kabi  davlatlarda 
markazlashgan  qirolliklari  tashkil  etadi.  Natijada  turli  etnik  guruhlar:  turli  tillar,  shevalarda 
so‘zlashuvchi axolining etnik birlashuvi boshlandi.