O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti


II.1.2. Hisoblashning noempirik usullari



Download 1,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/21
Sana24.04.2020
Hajmi1,28 Mb.
#46769
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   21
Bog'liq
5c594a66a805e

 

II.1.2. Hisoblashning noempirik usullari 

Hisoblashning  noempirik  usullari  Xartri  –  Fok  –  Rutan  (XFR)  tenglamalarini 

qat’iy  tartibda  yechishga  asoslaniladi.  Bunda  hisoblash  davomida  molekula 

tarkibidagi 

barcha 

elektronlar  va   

shuningdek, 

elektronlararo 

o‘zaro 

ta’sirlashishlarda  barcha  integrallar  hisobga  olinadi.    Ab  initio  usulida 

hisoblashning  muhim  jihatlaridan  biri  –  bu  molekulyar  orbitalar  (MO)  tarkibigi 

kiruvchi  atom  orbitallar  (AO)  turini  tanlashdan  iborat.  Ab  initio  usulining 

kamchiligi  –  katta  molekulalar  uchun  hisoblashda  mashina  vaqtining  sezilarli 

darajada ko‘p sarflanishi bilan bog‘liqdir [16-18]. 



Ab  initio  usuli  Shredinger  tenglamasini  to‘liq  holatda  yechadi  va  o‘zining 

hisoblashlarida yetarlicha darajada ko‘p sondagi hisoblash resurslarini talab qiladi. 



Ab  initio  atamasi  Shredinger  tenglamasini  yechishda  molekulyar  tizimning 

noempirik    holatda  qarab  chiqilishini  nazarda  tutadi  va  uning  asosida  olingan 




31 

 

Rutaan  tenglamasini  yechishni  amalga  oshiradi.  Lekin,  ab  initio  usullarida  ayrim 



xolatlarda  ko‘p  elektronli  tenglamalarni  echishni  osonlashtirish  maqsadida  bir 

qator  cheklovlarga  yo‘l  qo‘yiladi.  Noempirik  hisoblashlar  maqbul  bo‘lgan 

holatdagi  yechimga  nisbatan    to‘liq  va  ravshan  erishish  imkonini  beradi,  biroq 

amaliyotda  ulardan  foydalanish  cheklangan  bo‘lib,  bu  holat  EHM  mashina  vaqti 

resurslari cheklanganligi bilan bog‘liqdir, bu esa faqat uncha katta o‘lchamga ega 

bo‘lmagan molekulalar uchungina hisoblashlarni amalga oshirish imkonini beradi. 

Bunday  holatlarda  katta  bazis  to‘plami  yoki  elektron  korrelyasiyalardan  voz 

kechiladi va albatta hisoblash aniqligi ancha pasayadi [23]. 

Barcha mavjud bo‘lgan, noempirik usullar birinchi bosqichda muvofiqlashgan 

maydon  metodi  (MMM)  rejimida  MO  AOCHK  (Atom  orbitallarining  chiziqli 

kombinatsiyasi)  usuli  bo‘yicha  bitta  determinantli  hisoblashlarni  amalga  oshiradi. 

Hisoblashning noempirik usullarida, yarim empirik hisoblash usullari kabi Born – 

Oppengeymer  yaqinlashuvidan  foydalaniladi,  bu  yaqinlashuvga  muvofiq,  atom 

yadrosi  vaqt  davomida  harakatsiz  holatda  qoladi  (muzlatilgan  hisoblanadi)  va 

elektron  zichlikning  qayta  taqsimlanishi  yadroning  har  bir  qayd  qilingan  holati 

uchun  bir  zumda  amalga  oshadi.  Bu  holatda  elektronlarning  to‘lqin  funksiyasi 

yadro  harakatiga  bog‘liqmas  deb  nazarda  tutadi  hamda  hisoblash  aniqligiga 

sezilarli ta’sir qilmaydi [27]. 

Ko‘pincha,  noempirik  hisoblash  usullarining  aniqligi  qanday  bazis  to‘plami 

(hisoblash  usuli)  tanlanishiga  bog‘liq.  Barcha  mavjud  bo‘lgan,  zamonaviy 

noempirik  dasturlaridagi  hisoblashlarda    Gauss  tipidagi  atom  orbitallaridan 

foydalaniladi.  Har  bir  ekvivalent  sleyter  tipidagi  AO  elektron  zichlikning 

taqsimlanishi bo‘yicha bir nechta Gauss funksiyalari bilan ifodalanib, bu holat bir 

va ikki markazli integrallarni hisoblashda mashina vaqtini tejash imkonini beradi.  

Noempirik  hisoblashlarda  keng  tarqalgan  bazis  to‘plamlari    sifatida  STO-3G, 

3-21G, 6-31G va boshqalarni keltirish mumkin [26-27]. 




Download 1,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish