O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat universiteti fizika-matematika fakulteti

Download 1,07 Mb.

Pdf ko'rish

Sana	26.02.2020
Hajmi	1,07 Mb.
	#40879

Bog'liq
Husniddin kurs ishi(1)[1]

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA

MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI

FIZIKA-MATEMATIKA FAKULTETI

“AMALIY MATEMATIKA VA INFORMATIKA’’

YO’NALISHI

Mavzu: C# dasturlash tilida dialog oynalari (messege

operatorlar misolida)

KURS ISHI

BAJARDI:Amaliy matematika

va informatika yo‘nalishi 18.08

A-guruh talabasi: H.Nabiyev

KURS

ISHI

RAXBARI:

.Ismoilov.

Farg’ona – 2019

MUNDARIJA

KIRISH .............................................................................

C# dasturlash tili tarixi ......................................................

Asosiy qism .......................................................................

Muloqot oynasi ................................................................

Windows form. ................................................................

Muloqot oynasi va uning turlari ......................................

Standart turdagi dialog oynasi .........................................

Mahsus turdagi dialog oynasi ..........................................

Dioalogli qutilar va uning turlari .....................................

Combox bilan ishlash ......................................................

Modal dialog oynasi ........................................................

Umumiy dialog oynasi ....................................................

Dasturiy qism ..................................................................

Xulosa .............................................................................

Foydalangan adabiyotlar .................................................

KIRISH

Vatanimizda, erkin va farovon hayot barpo etish, rivojlangan mamlakatlar

qatoridan o‗rin olish, demokratik jamiyat qurish kabi ezgu maqsadlarni qo‗yildi.

Bu esa kelajagimizni yaqqol tasavvur etish, jamiyatimizning ijtimoiy-ma‘naviy

poydevorini mustahkamlash ehtiyojini tug‗diradi. Demak, galdagi eng asosiy

vazifa: yosh avlodni vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi kabi olijanob

tuyg‗ular ruhida tarbiyalash, yuksak fazilatlarga ega, ezgu g‗oyalar bilan

qurollangan komil insonlarni voyaga etkazish, jahon andozalariga mos, kuchli

bilimli, raqobatbardosh kadrlar tayyorlashdir. O‗zbekistonning iqtisodiy va

ijtimoiy sohalarda yuqori natijalarga erishishi, jahon iqtisodiy tizimida to‗laqonli

sheriklik o‗rnini egallay borishi, inson faoliyatining barcha jabhalarida zamonaviy

axborot texnologiyalaridan yuqori darajada foydalanishning ko‗lamlari qanday

bo‗lishiga hamda bu texnologiyalar ijtimoiy mehnat samaradorligini oshishida

qanday rol o‗ynashiga bog‗liq. Keyingi yillarda mamlakatimiz ilm-fani ham

axborotlashtirishning nazariy asoslariga katta hissa qo‗shib kelmoqda, shu bilan

birgalikda, hodisalar, jarayonlarni yagona axborot asosida tadqiq etishning ilmiy

yo‗nalishlarini tahlil va sintez qilish natijasi bo‗lgan fan-informatikaning vujudga

kelishiga boshlang‗ich nuqta qo‗yildi. Axborot, energiya, vazn, bo‗shliq va vaqtni

bir butun holda batafsil o‗rganish hozirgi vaqtda inson hayotining barcha jabha-

larida muhim axamiyatga ega bo‗lib qolmoqda. C# (talaffuzi: si sharp) dasturlash

tili Microsoft korporatsiyadan obyekt mo‘ljanllangan dasturlash tilidir.U .NET

texnologiyasi bilan reliz kelishdi, keyingi ESMA va ISO standartlarini ham oladi.

С# tili 1972 yilda Nyu-Djersi shtatining Myurrey-xill shahrida Bell

Laboratoriya kompaniyasining tizimli dastur tuzuvchisi Dennis Richie tomonidan

yaratilgan. Bu til o‘zini shunchalik yaxshi ko‘rsatdiki, oxir oqibatda unda Unix

operatsion tizimlarining 90% yadro kodlari yozildi. (oldin quyi assamberlarda

yozilgan). C# ning vujudga kelishidan oldinroq yaratilgan tillardan yetarli darajada

foydalanilgan.

C# tili dasturlashning zamonaviy davri boshlanishini belgilab berdi.

1960-yillarda dasturlash texnologiyalaridagi struktaraviy dasturlashning paydo

bo‘lishiga olib kelib kelgan inqilobiy o‘zgarishlar C# tilining yaratilishiga asosiy

imkonyatlarni belgilab berdi.C# tili kuch, elegantik va ma‘nodorlikni o‘zida

muvaffiqiyatli birlashtirgan birinchi strukturaviy til bo‘ldi. Uning bo‘lishi mumkin

bo‘lgan xatolar ma‘sulyatini tilga emas dastur tuzuvchi zimmasiga yuklaydigan

prinsiplar bilan inobatga olgan holda sintaksisdan foydalanishdagi qisqalik va

osonlik kabi xususiyatlari tezda ko‘plab tarafdorlarni topdi.

Kurs ishining dolzarbligi:Ushbu kurs ishi hozirgi kunda kompyuterda

berilgan masalalarni dasturlash tillari orqali yechish va dasturda dialogs

oynalaridan va shu kabi tushunchalardan foydalanish kabi vazifalarni o‘rganishga

olib keladi.

Kurs ishining maqsadi:

dasturlash tilida dialogs oynalarini (messege

operatori misolida ko‘rish ), hamda ular haqida tushunchalar olish.

Kurs ishining obyekti:

dasturlash tilida dialogs oynalari(messege

operatorlari misolida ) o‘quvchilarga ma‘lumot berishdan iborat.

C# tili tarixi

-C dasturlash tilining evolyutsiyasi:ALGO-BCPL-B-TraditionC-K&R C-ANSI C-

ANSI/ISO C99.

-C dasturlash tili Bell labaratoriyasida 1972-yilda Dennis Ritchie tomonidan

yaratilgan.

-C dasturlash tili kompyuter dasturlash tillari tarixida eng ko`p vaqt foydalanilgan

til hisoblanadi.

-C dasturlash tilida 45 ta operator bo`lib ular 8 ta guruhga bo`linadi.

-C dasturlash tilida 2 xil konstanta bor. Bular: Primary va Secondary constant.

-C dasturlash tili obyektga yo`naltirilgan dasturlash tili bo`lmaganligi uchun

Vorislik va Polimforfizm tushunchalari yoq .

-C dasturlash tili ko`plab boshqa dasturlash tillarining asosi hisoblanadi. Misol

uchun C++, Java, Java Script, Go, Rust,Limbo, LPC, C#, PHP, Python, Perl,

Verilog va C-shell shular jumlasidan.

Kompyuter tillari oʻz-oʻzidan emas, balki oʻzaro bir-biriga bogʻliqlikda

mavjud boʻladi. Har qanday yangi til u yoki bu shaklda oldingi yaratilgan tillarning

xossalarini oʻziga meros qilib oladi, yaʼni ketma-ketlik prinsipi amalga oshiriladi.

Natijada bitta tilning imkoniyatlari boshqalari tomonidan foydalaniladi (masalan,

yangi xususiyatlar mavjud kontekstga birlashtiriladi, tilning eski tuzilishlari esa

oʻchirib yuboriladi). Kompyuter tillarining evolyutsiyasi shunday tarzda roʻy

beradi va dasturlash mahorati takomillashtiriladi. C# tili yuqoridagilardan istisno

emas, u boshqa dasturlash tillarining koʻplab foydali imkoniyatlarini meros qilib

oldi va dunyoda eng koʻp qoʻllaniladigan ikkita kompyuter tillari — Ci, C++,

shuningdek Java tili bilan uzviy bogʻliqdir. C# tili 1972 yilda Nyu-Djersi

shtatining Myurrey-xill shahrida Bell Laboratories kompaniyasining tizimli dastur

tuzuvchisi

Dennis Richie

tomonidan yaratilgan. Bu til oʻzini shunchalik yaxshi

koʻrsatdiki, oxir oqibatda unda

Unix

operatsion tizimlarining 90 % yadro kodlari

yozildi (oldin quyi darajadagi til assemblerda yozilgan). C# ning vujudga

kelishidan oldinroq yaratilgan tillardan, (

Pascal

ulardan eng mashhuri hisoblanadi),

yetarli darajada muvaffaqiyatli foydalanilgan, lekin aynan C# tili dasturlashning

zamonaviy davri boshlanishini belgilabberdi.

1960-yillarda

dasturlash texno-

logiyalaridagi strukturaviy dasturlashlarning paydo boʻlishiga olib kelgan inqilobiy

oʻzgarishlar C# tilini yaratish uchun asosiy imkoniyatlarni belgilab berdi.

Strukturaviy dasturlashlarning paydo boʻlishiga qadar katta dasturlarni yozish

qiyin boʻlgan, satr kodlari miqdorining oshishi sababli dasturlarning oʻtish joylari

chalkash massalariga aylanib ketishiga olib keladi. Strukturaviy tillar dastur

tuzuvchi instrumentariysiga shartli operatorlarni, lokal oʻzgaradigan tartiblarni va

boshqa mukammallashtirishlarni qoʻshib bu muammoni hal qildi. Shunday tarzda

nisbatan katta dasturlarni yozish imkoniyati vujudga keldi. Aynan C# tili kuch,

elegantlik va maʼnodorlikni oʻzida muvaffaqiyatli birlashtirgan birinchi

strukturaviy til boʻldi. Uning boʻlishi mumkin boʻlgan xatolar masʼuliyatini tilga

emas dastur tuzuvchi zimmasiga yuklaydigan prinsiplar bilan inobatga olgan holda

sintaksisdan foydalanishdagi qisqalik va osonlik kabi xususiyatlari tezda koʻplab

tarafdorlarini topdi. Bugungi kunda biz mazkur sifatlarni oʻz oʻzidan

anglashiladigan deb hisoblaymiz, lekin S da birinchi marotaba dastur tuzuvchiga

zarur boʻlgan ajoyib yangi imkoniyatlar mujassamlashtirilgan. Natijada 1980

yillardan boshlab S strukturaviy dasturlash tillari orasida eng koʻp

foydalaniladiganlaridan biri boʻlib qoldi. Biroq, dasturlashning rivojlantirish

choralariga koʻra bundanda kattaroq dasturlarni qayta ishlash muammosi kelib

chiqmoqda. Loyiha kodi maʼlum bir hajmga yetgan zahoti (uning raqamli

ahamiyati dastur, dastur tuzuvchi, foydalanilgan instrumentlarga bogʻliq boʻladi,

lekin taxminan 5000 satr kodlari nazarda tutilayapti) S-dasturlarini tushunish va

kuzatib borishda qiyinchiliklar yuzaga keladi. C# dasturlash tilida boshqa

dasturlash tilida boshqa dasturlash tillari-misol uchun C++ dagidek 8 razryadli

kodlash tizimidan emas, Unicode deb ataluvchi 16 razryadli kodlash tizimidan

foydalaniladi.

C# leksik jihatdan kengaytirilgan, imperative, deklarativ,

funktsional,

umumiy,

ob`ektga

yo`naltirilgann

(sinfga

asoslangan)

kompanentlarga yo`naltirilgan dasturlash fanlarni o`z ichiga olganumumiy

maqsadli, ko`p paradigmali dasturlash tili. U 1998-2001-yilda

Microsoft

kompaniyasi dasturchilari Anderson Xeylsberg va Skot.V lar tomonidan .

NET

tashabbusi doirasida ishlab chiqilganva keyinchalik Ecma (ECMA-334) va ISO

(ISO/IES23270:2018) tomonidan xalqaro standart sifatida tasdiqlangan.Hozirgi

kunda C# dasturlash tili yuqori bosqichli dasturlash tillari ichida eng samarali

dasturlash tillaridan hisoblanadi. C# dasturlash tilida dastur tuzish uchun Visual

Studio .NET muhitidan foydalanamiz. C# dasturlash tili obektga mo‘ljallangan

dasturlash tili hisoblanadi. Visual Studio.NET sistemasida dasturni kompilyatsiya

qilish va bajarishning bir necha usuli bor. Ko‘p hollarda dasturchilar dasturni

alohida kompilyatsiya qilib bir nechta klavishalar kombinatsiyalari orqali

ishlatishga o‘rganishgan.

C# da dasturlashning asosiy qismi: C# sistemasi asosan quyidagi

qismlardan iborat. Bular dasturni yozish redaktori, C# tili va standart

kutubxonalardir. C# dasturi ma'lum bir fazalardan o'tadi. Birinchisi dasturni yozish

va tahrirlash, ikkinchisi preprosessor amallarini bajarish, kompilyatsiya,

kutubhonalardagi ob'ekt va funksiyalarni dastur bilan bog'lash (link), hotiraga

yuklash (load) va bajarish (execute).

if strukturasi: Biz shartga ko'ra bir necha harakat yo'lidan bittasini tanlaymiz.

Misol uchun agar bolaning yoshi 7 ga teng yoki katta bo'lsa u maktabga

borishi mumkin bo'lsin. Buni C# da if ni qo'llab yozamiz.

if (yosh >= 7)

maktab();

Bu yerda shart bajarilishi yoki bajarilmasligi mumkin.Agar yosh

o'zgaruvchisi 7 ga teng yoki undan katta bo'lsa shart bajariladi va maktab()

funksiyasi chaqiriladi. Bu holat true (to'g'ri) deyiladi. Agar yosh 7 dan kichik

bo'lsa, maktab() tashlab o'tiladi. Yani false (noto'g'ri) holat yuzaga keladi. Biz shart

qismini mantiqiy operatorlarga asoslanganligini ko'rib chiqqan edik. Aslida esa

shartdagi ifodaning ko'rinishi muhim

emas – agar ifodani nolga keltirish mumkin bo'lsa false bo'ladi, noldan farqli javob

bo'lsa, musbatmi, manfiymi, true holat paydo bo'ladi va shart bajariladi. Bunga

qo'shimcha qilib o'tish kerakki, C# da mahsus bool tipi mavjud. Bu tipdagi

o'zgaruvchilarning yordamida bul (mantiqiy) arifmetikasini amalga oshirish

mumkin. bool o'zgaruvchilar faqat true yoki false qiymatlarini olishlari mumkin.

if/else strukturasi: If…else – bu shartli o‘tish operatori bo‘lib, shart if qismida

bajariladi. Agar shart rost bo‘lsa, shartdan so‘ng yozilgan instruksiyalar

to‘plami (tarkibli instruksiya) bajariladi, agar yolg‘on bo‘lsa, else qismida

yozilgan (yozilmagan bo‘lishi ham mumkin) tarkibli instruksiya bajariladi. if ni

qo'llaganimizda ifoda faqat shart haqiqat bo'lgandagina bajariladi, aks holda

tashlanib o'tiladi. if/else yordamida esa shart bajarilmaganda (false natija

chiqqanda) else orqali boshqa bir yo'ldan borishni belgilash mumkin. Misolimizni

takomillashtirsak. Bola 7 yosh yoki undan katta bo'lsa maktabga, 7 dan kichkina

bo'lsa bog'chaga borsin.

if (yosh >= 7)

maktab(); //nuqta-vergul majburiydir

else

bogcha();

Yuqorida if ga tegishli bo'lgan blok bitta ifodadan (maktab()) iborat. Shu

sababli nuqta-vergul qo'yilishi shart. Buni aytib o'tishimizning sababi, masal

Pascalda hech narsa qo'yilmasligi shart. C# da bitta ifoda turgan joyga ifodalar

guruhini {} qavslarda olingan holda qo'ysa bo'ladi.

switch strukturasi: if-else-if yordami bilan bir necha shartni test qilishimiz

mumkin. Lekin bunday yozuv nisbatan o'qishga qiyin va ko'rinishi qo'pol bo'ladi.

Agar shart ifoda butun son tipida bo'lsa yoki bu tipga keltirilishi mumkin bo'lsa,

biz switch (tanlash) ifodalarini ishlata olamiz. switch strukturasi bir necha case

etiketlaridan (label) va majburiy bo'lmagan default etiketidan iboratdir. Etiket bu

bir nomdir. U dasturnig bir nuqtasiga qo'yiladi. Programmaning boshqa yeridan

ushbu etiketga

o'tishni bajarish mumkin. O'tish yoki sakrash goto bilan amalga oshiriladi, switch

blokida ham qo'llaniladi.

.Switch operatori quyidagicha ishlaydi :

Switch (ifoda)

{

case : o‘zgarmas ifoda : instruksiya

o‘tish ifodasi

[default : instruksiya]

}

Switch operatorida default amalini yozish shart emas, chunki u

berilgan

qiymatning tanlangan birorta qiymatga mos kelmaganda bajariladigan

amallarni

o‘z ichiga oladi. Agarda berilgan qiymat birorta tanlangan qiymatga mos kelsa, u

holda case amalidan keyin bajariladigan amallar (ular bir nechta bo‘lsa, { } orasiga

olinadi) bajariladi, so‘ng break amali switch operatorining ishini shu joyda

to‘xtatadi va switch operatoridan keyin keladigan operator ishini davom ettiradi.

C va C++ tillarida keyingi case amaliga avtomatik o‘tishingiz mumkin,

agarda

oldingi case amalining oxirida break yoki goto operatorlari yozilmagan

bo‘lsa.

Shunday qilib, C# va C++ da quyidagicha yozish mumkin :

Case : statement 1 ;

Case : statement 2;

Break ;

while takrorlash strukturasi: Bu takrorlash operatori ―shart qanoatlantiradi –

ish davom etadi‖ qoidasi bo‘yicha ishlaydi.Takrorlash strukturasi bir ifoda yoki

blokni ma'lum bir shart to'g'ri (true) bo'lishi davomida qaytarish imkonini beradi.

Qaytarilayotgan ifoda shartga ta'sir ko'rsatishi kerak. Ma'lum bir vaqt o'tkandan

keyin shart false ga o'zgartilishi kerak. Bo'lmasam while (davomida) tugatilmaydi.

while faqat o'zidan keyin kelgan ifodaga ta'sir qiladi. Agar biz bir guruh amallarni

qaytarmoqchi bo'lsak, ushbu blokni {} qavslar ichiga olishimiz kerak. Shart

takrorlanuvchi blokning boshida tekshirilgani sababli, agar shart noto'g'ri bo'lib

chiqsa, blokni hech ijro ko'rmasligi ham mumkin.

while (shart)

{

ifoda1;

ifoda2;

.... }

do/while takrorlash strukturasi: Shunday hollar bo‘ladiki, while takrorlash

operatori sizning talablaringizga javob bermaydi, bunday hollarda do… while

takrorlash operatoridan foydalanish qulayroq.do/while ifodasi while strukturasiga

o'xshashdir. Bitta farqi shundaki whileda shart boshiga tekshiriladi. do/while da esa

takrorlanish tanasi eng kamida bir marta ijro ko'radi va shart strukturaning so'ngida

test qilinadi. Shart true bo'lsa blok yana takrorlanadi. Shart false bo'lsa do/while

ifodasidan chiqiladi. Agar do/while ichida qaytarilishi kerak bo'lgan ifoda bir dona

bo'lsa {} qavslarning keragi yo'qdir. Quyidagicha bo'ladi:

ifoda;

while (shart);

Lekin {} qavslarning yo'qligi dasturchini adashtirishi mumkin. Chunki qavssiz

do/while oddiy while ning boshlanishiga o'xshaydi. Buni oldini olish uchun {}

qavslarni har doim qo'yishni tavsiya etamiz.

{

ifoda1;

ifoda2;

}

while (shart);

Goto takrorlash strukturasi. Goto operatori boshqa barcha takrorlash

operatorlari uchun asosiy mezon bo‘lib xizmat qiladi. Lekin shu bilan birgalikda

unda juda ko‘p o‘tishlar amalga oshiriladi va buning natijasida dastur

chalkashliklarga yo‘l qo‘yadi. Professional dasturchilar odatda unda juda ko‘p

o‘tishlar amalga oshiriladi va buning natijasida dastur chalkashliklarga yo‘l

qo‘yadi. Professional dasturchilar odatda unda foydalanihmaydi, lekin C# tilini

chalkashliklarga yo‘l qo‘yadi C# tilini mukammal o‘rganish uchun bu operator

haqida qisqacha aytib o‘tamiz:

1. Label (metka, belgi) yaratiladi.

2. Labelga o‘tish bajariladi.

Masalan:

using System;

public class Labels

{

public static int Main( )

{

int i = C;

label:

Console.WriteLine ("i: {0 } ", i);

i + + ;

if (i < 10) goto label;

return 0;

}

For takrorlash strukturasi. Agar yana bir bor yuqoridagi barcha takrorlash

operatorlari (while, do…while, goto) ga e‘tibor bersak, shuni aniqlash

mumkinki, ularda doimo oldin i o‘zgaruvchisi inisializatsiya (nomlash) qilinadi,

keyin u 1 taga ortiriladi va takrorlanish sharti (i<10) tekshiriladi. For takrorlash

operatori

amallarni

bitta

instruksiyaga

birlashtiradi.

For ((inisializatsiya(nomlash) ); [ifoda] ; [i ni ortirish])

{

instruksiya

}

Yuqoridagi misolni for takrorlanish operatori bilan yechamiz :

using System;

public class Labels

{

public static int Main ( )

{

for(int i = 0; i < 10; i++)

{

Console.WriteLine("i: {0}", i);

}

return 0;

} }

Yaratilgan tiplar.

Quyidagi jadvalda C# tilida yaratilgan tiplar va ularning o‘chami keltirilgan:

1.1-jadval.Standart tiplar.

Tip

Qiymat oralig‘i

O‘lchami

Sbyte

-128 to 127

Belgili 8-bit butun

Byte

0 to 255

Belgisiz 8-bit

Butun

Char U + 0000 to U + FFFF

16-bitli Unicod

Bool

true yoki false.

1 bayt

Short

-32768 to 32767

Belgili 16-bit

Ushort

0 to 65535

Belgisiz 16-bit

Int

-2147483648 to 2147483647

Belgili 32-bit

Uint

0 to 4294967295

Belgisiz 32-bit

Long

-9223372036854775808 to

9223372036854775807

Belgili 32-bit

Ulong

0 to 18446744073709551615

Belgisiz 32-bit

Float

-1.5*10^6 to 3.4 *10^7 4

bayt, aniqlik — 7

razryadli

Double

-1.5*10^6 to 3.4 *10^7 8

bayt, aniqlik —16

razryadli

Decimal

-5.0*10^3 2 4 to 1.7 -lO3 0 8

bayt, aniqlik —

28 razryadli

C# tilida yozilgan dasturni ishlatish uchun:

1. Kodni fayllar sistemasida biror nom bilan saqlash lozim (hello.cs)

2. Kommandalar satrida csc /debug hello.cs buyrug‘ini bajarish lozim Ushbu

buyrug‘ bajarilgach, natijaviy .exe kengaytmali fayl hosil bo‘ladi. Agar

kompilyatsiya jarayonida xatolik yuzaga kelsa, ma‘lumot chiqariladi. /debug

parametri bajariluvchi faylga maxsus simvollarni joylashtiradi. Natijada exe faylni

qayta ishlovchi dasturda taxlil qilinayotganda stekni kuzatib borishlari

mumkin.

3. Dasturni ishlatish natijasida, ekranga Hello yozuvi chiqariladi.

C# dasturlash tilida ; (nuqtali vergul) belgisi operator yakunlanganini bildiradi. Bu

har bir operator ; belgisi bilan tugashi kerakligini anglatadi.

Blok katta qavslar ichida yozilib, yaxlit mantiqiy element sifatida qaraladi. Shu

sababli blok ; bilan tugamaydi. Buning o`rniga blok yakunida yopiluvchi katta

qavs } qo`yiladi. C# dasturlash tilida satr yakunlanishi operator yakunlanganini

bildirmaydi, operator faqat ; belgisidan keyin yakunlanadi.

Muloqot oynasi nima?

Muloqot oynasi - bu kompyuter va uning foydalanuvchisi o'rtasida umumiy

aloqani yoki dialogni yoqish uchun foydalaniladigan oynaning turi.

Ko'pincha foydalanuvchiga buyruqni qanday bajarish kerakligini yoki savolga

javob berish uchun vositalarni taqdim etish uchun dialog oynasi ishlatiladi.

Windows.Form asosiy sinfdir

Ba'zan foydalanuvchi grafik interfeysida foydalanuvchi bilan aloqa qilish yoki

foydalanuvchi va dastur o'rtasida dialog o'rnatish uchun oyna ishlatiladi. Ushbu

qo'shimcha oyna dialog oynasi deb ataladi. U foydalanuvchi bilan ma'lumot

almashishi mumkin; foydalanuvchidan yoki ikkalasidan ham javob so'rash.

Muloqot oynasining eng oddiy turi bu xabarni aks ettiruvchi ogohlantirish bo'lib,

foydalanuvchidan xabar o'qilganligini tasdiqlashni talab qilishi mumkin, odatda

"OK" tugmachasini bosish orqali yoki "OK" tugmachasini bosib davom etish

kerakmi yoki yo'qmi degan qaror. yoki "Bekor qilish".

Ba'zi dialog oynalari ogohlantirish yoki xato xabari kabi standartdir. Faylni

saqlang va parolni kiriting. Ularga standart dialog oynalari deyiladi.

Muloqot oynasi ham sozlanishi mumkin. Bunday dialog oynasi maxsus dialog

oynasi deb ataladi.

Dialogli qutilar - bu qayta tiklanmaydigan maxsus shakllar. Bundan tashqari, ular

foydalanuvchiga xabarlarni ko'rsatish uchun ishlatiladi. Xabarlar xato xabarlari,

parolni tasdiqlash, ma'lum bir yozuvni o'chirishni tasdiqlash, so'zni topish-

almashtirish dasturi va boshqalar bo'lishi mumkin. Faylni ochish va saqlash,

papkani tanlash, hujjatlarni chop etish uchun standart dialog oynalari mavjud. matn

uchun shrift yoki rangni belgilash va boshqalar.

MessageBox sinfi foydalanuvchiga xabarlarni ko'rsatish uchun ishlatiladi. Show ()

usuli belgilangan matn, sarlavha, tugmalar va belgi bilan xabarlar oynasini

namoyish qilish uchun ishlatiladi. Boshqa ortiqcha yuklar ham mavjud.

Masalan

" , MessageBoxButtons.OKCancel, MessageBoxIcon.Information);

if (res == DialogResult.OK) {

MessageBox.Show ( "Siz Ok tugmachasini bosdingiz" );

// Ba'zi vazifalar ...

}

if (res == DialogResult.Cancel) {

MessageBox.Show ( "Siz Bekor qilish tugmachasini bosdingiz" );

// Ba'zi vazifalar ...

}

Tegma va piktogramma turlarini tegishli sanab o'tilgan qiymatlardan foydalanib

o'zgartirish mumkin.

Dialogli qutilar ikki xil bo'lib, ular quyida keltirilgan.

Modal dialog oynasi

Modatsiz dialog oynasi

Ilovani vaqtincha to'xtatadigan va foydalanuvchi yopiq bo'lguncha davom

etolmaydigan dialog oynasi modal dialog oynasi deb nomlanadi. Ilovada davom

etishdan oldin ba'zi qo'shimcha ma'lumotlar talab qilinishi mumkin yoki

foydalanuvchi potentsial xavfli harakatlarni davom ettirishni istayotganligini

tasdiqlashni xohlashi mumkin. Dastur faqat dialog oynasi yopilgandan keyingina

bajarishni davom ettiradi; shu vaqtgacha dastur to'xtatiladi. Masalan, faylni

saqlashda foydalanuvchi mavjud fayl nomini beradi; bir xil nomga ega fayl

mavjudligi, u ustidan yozilishi yoki boshqa nom bilan saqlanishi kerakligi

to'g'risida ogohlantirish ko'rsatiladi. Agar foydalanuvchi "OK" yoki "Bekor qilish"

ni tanlamasa, fayl saqlanmaydi.

Qo'llaniladigan dialog oynasining yana bir turi bu modul bo'lmagan dialog oynasi.

U so'ralgan ma'lumotni davom ettirish uchun zarur bo'lmaganda ishlatiladi,

shuning uchun ish boshqa joyda davom etganda, deraza ochiq qoldirilishi mumkin.

Masalan, matn muharririda ishlayotganda, foydalanuvchi ma'lum bir so'zni

topishni va almashtirishni xohlaydi. Buni so'zni topish va almashtirishni talab

qiladigan dialog oynasidan foydalanib amalga oshirish mumkin. Foydalanuvchi

ushbu quti ochiq bo'lsa ham ishlashni davom ettirishi mumkin.

Dialog oynasi doimiy ravishda FormBorderStyle xususiyatini

FormBorderStyle.FixedDialog-ga o'rnatib, MinimizeBox va MaximizBox

xususiyatlarini noto'g'ri qilib sozlash orqali sozlanishi mumkin. Framework Class

Library (FCL) Dialog sifatida sinfni ta'minlamaydi. Dasturchi

System.Windows.Form bazaviy klassidan turni olish orqali maxsus dialog

sinflarini yaratadi.

ShowDialog () metodidan foydalangan holda namuna oynasi ko'rsatiladi. Show ()

usulidan foydalangan holda, modetsiz dialog oynalari ko'rsatiladi.

Umumiy dialog oynasi

Barcha Windows dasturlari uchun umumiy bo'lgan ishlatiladigan dialog oynalari.

Faylni saqlash, shriftni tanlash va boshqalar kabi keng tarqalgan vazifalarni

bajaradi. Bu amaliy interfeys uchun standart usulni ta'minlaydi.

Misollar quyida keltirilgan.

FontDialog

ColorDialog

OpenDialog

SaveDialog

Ushbu dialog oynalari operatsion tizim tomonidan amalga oshiriladi, shuning

uchun ularni ushbu operatsion tizimda (Windows) ishlaydigan barcha dasturlarda

bo'lishish mumkin.

Umumiy dialog oynasini ishlatish uchun qadamlar

Kerakli umumiy dialog oynasini oching.

Agar kerak bo'lsa, umumiy dialog oynasining xususiyatlarini o'rnating.

Muloqot oynasini chaqirish uchun uning ShowDialog () usulini chaqiring.

ShowDialog () DialogResult deb nomlangan ro'yxatlangan turni qaytaradi. Bu

identifikatorlarni belgilaydi, qaysi tugma bosilganligini ko'rsatadi. Masalan,

DialogResult.OK va DialogResult.Cancel ba'zi qiymatlar mos ravishda OK yoki

Bekor tugmasi bosilganligini bildiradi.

Dialog oynasini oching

OpenFileDialog ilovada ochiladigan faylni tanlashga imkon beradi.

Masalan, kod quyida keltirilgan.

OpenFileDialog ofd = yangi OpenFileDialog ();

ofd.Title = "Matn faylini ochish" ;

ofd.Filter = "Matn fayllari (* .txt) | * .txt | Barcha fayllar (*. *) | *. *" ; // Bu erda

siz ochmoqchi bo'lgan barcha fayllarni filtrlashingiz mumkin

DialogResult dr = ofd.ShowDialog ();

if (dr == DialogResult.OK) {

StreamReader sr = yangi StreamReader (ofd.FileName);

txtEx.Text = sr.ReadToEnd ();

sr.Close ();

}

Dialog oynasini saqlash

SaveFileDialog oynasi foydalanuvchiga saqlanadigan faylning manzili va nomini

tanlashga imkon berish uchun ishlatiladi.

Masalan, kod quyida keltirilgan.

SaveFileDialog sfdlg = yangi SaveFileDialog ();

sfdlg.Filter = "Matn fayllari (* .txt) | * .txt" ; // Bu erda siz ochmoqchi bo'lgan

barcha fayllarni filtrlashingiz mumkin

if (sfdlg.ShowDialog () == DialogResult.OK) {

// Oqimni yozish kodi bu erga o'tadi.

}

Tarkibni matn tahrirlovchisi ilovasida misol uchun StreamWriter klassi kabi

tegishli sinfdan foydalanib faylga saqlash mumkin .

Shrift va rangli dialog oynalari

FontDialogBox foydalanuvchiga shrift parametrlarini tanlashga imkon berish

uchun ishlatiladi. ColorDialogBox foydalanuvchiga rang tanlashga imkon berish

uchun ishlatiladi.

Masalan, kod quyida keltirilgan.

// Shriftli dialog

FontDialog fdlg = yangi FontDialog ();

fdlg.ShowDialog ();

txtEx.Font = fdlg.Font;

// Rangli dialog

ColorDialog cdlg = yangi ColorDialog ();

cdlg.ShowDialog ();

txtEx.ForeColor = cdlg.color;

Shrift Dialogi quyida keltirilgan.

Rang Dialogi quyida keltirilgan.

Ikkala holatda ham xususiyatlar va usullar mavjud. Ular tanlangan qiymatlarni

olish yoki dialog oynasi uchun qiymatlarni belgilash uchun ishlatilishi mumkin.

Custom dialog oynasi

Umumiy dialog oynalari foydali bo'lsa ham, ular domenga xos dialog oynalarining

talablarini qo'llab-quvvatlamaydi. Dasturchilar o'zlarining dialog oynalarini

yaratishlari kerak.

Keyingi bosqichlar Custom Dialog Box-ni yaratish jarayonini anglatadi

O'zingizning loyihangizga Solution Explorer-da sichqonchaning o'ng tugmachasini

bosish orqali shakl qo'shing, Qo'shish-ni tanlang va keyin Windows Form-ni

bosing.

Xususiyatlar oynasida FormBorderStyle xususiyatini FixedDialog-ga o'zgartiring.

Zarur bo'lganda, shaklning ko'rinishini sozlang.

Ushbu shaklga boshqaruv elementlarini qo'shing.

Windows formalaridagi C # MessageBox bu matn va harakat tugmachalari bilan

xabarni ko'rsatadi. Biz shuningdek sarlavha, belgi yoki yordam tugmalari kabi

qo'shimcha imkoniyatlarni qo'shish uchun MessageBox boshqaruvidan

foydalanishinmiz mumkinligini o‘rganamiz. Ushbu kur ishida CF va .NET-dan

foydalanib, WinForms ilovasida MessageBox-ni qanday ko'rsatishni bilib olamiz.

Shuningdek, biz xabar namunalarida dinamik ravishda MessageBox-dan qanday

foydalanishni o'rganamiz.

Dasturiy qism.

1: Visual studio yordanida Windows Forms ilovasini yaratamiz.

MessageBox-ning eng oddiy shakli - bu matn va OK tugmachasi bilan dialog. OK

tugmasini bosganingizda quti yo'qoladi.

Quyidagi kod parchasi oddiy xabarlar qutisini yaratadi.

1.  string message =  "Simple MessageBox" ;

2.  satr nomi =  "Sarlavha" ;

3.  MessageBox.Show (xabar, sarlavha);

2: MessageBox-da YesNo va OKCancel kabi turli xil tugmalar birikmalari bo'lishi

mumkin. MessageBoxButtons ro'yxati MessageBox-da

ko'rsatiladigan tugmachalarni

anglatadi va quyidagi qiymatlarga ega.



OK Cancel



Abort Retry Ignore



Yes No Cancel



Yes No



Retry Cancel

Quyidagi kod parchasi MessageBox-ni sarlavha va "Ha" va "yo'q" tugmachalarini

yaratadi. Bu odatiy MessageBox bo'lib, siz dasturni yopmoqchi bo'lganingizda

cancel qilishingiz mumkin. Agar "Ha" tugmachasi bosilsa, dastur yopiladi. Show

usuli DialogResult raqamini qaytaradi.

1.  string message =  "Ushbu oynani yopmoqchimisiz?" ;

2.  satr nomi =  "Oynani yopish" ;

3.  MessageBoxButtons tugmalari = MessageBoxButtons.YesNo;

4.  DialogResult natijasi = MessageBox.Show (xabar, sarlavha, tugmalar);

5.  agar  (natija == DialogResult.Yes) {

6.      bu .Koplama ();

7.  }  else  {

8.      // Biror narsa qilmoq

9.  }

MessageBox dialog oynasida belgini ko'rsatishi mumkin. MessageBoxIcons

raqamlash MessageBox-da ko'rsatiladigan belgini anglatadi va quyidagi

qiymatlarga ega.



Yo'q



Qo'l



Savol



Undov



Yulduzcha



To'xta



Xato



Ogohlantirish



Ma `lumot

Quyidagi kod parchasi sarlavha, tugmalar va belgi bilan MessageBox-ni yaratadi.

1.  string message =  "Ushbu operatsiyani bekor qilmoqchimisiz?" ;

2.  satr nomi =  "Oynani yopish" ;

3.  MessageBoxButtons tugmalari = MessageBoxButtons.AbortRetryIgnore;

4.  DialogResult natijasi = MessageBox.Show (xabar, sarlavha, tugmalar,

MessageBoxIcon.Warning);

5.  agar  (natija == DialogResult.Abort) {

6.      bu .Koplama ();

7.  }

8.  elseif (natija == DialogResult.Retry) {

9.      // Hech narsa qilmang

10. }

11. else  {

12.     // Biror narsa qilmoq

13. }

Bundan tashqari, biz xabarlar qutisiga standart tugmachani o'rnatishimiz mumkin.

Odatiy bo'lib, birinchi tugma standart tugma. Buning uchun

MessageBoxDefaultButton raqamlari ishlatiladi va quyidagi uchta qiymatga ega.



Tugma1



Tugma2



Tugma3

Quyidagi kod parchasi sarlavha, tugmalar va belgi bilan MessageBox-ni yaratadi

va ikkinchi tugmani standart tugma sifatida o'rnatadi.

1. string message = "Ushbu operatsiyani bekor qilmoqchimisiz?" ;

2. satr nomi = "Oynani yopish" ;

3.  MessageBoxButtons tugmalari = MessageBoxButtons.AbortRetryIgnore;

4.  DialogResult natijasi = MessageBox.Show (xabar, sarlavha, tugmalar,

MessageBoxIcon.Warning, MessageBoxDefaultButton.Button2);

5.  agar  (natija == DialogResult.Abort) {

6.      bu .Koplama ();

7.  }

8.  elseif (natija == DialogResult.Retry) {

9.      // Hech narsa qilmang

10. }

11. else  {

12.     // Biror narsa qilmoq

13. }

MessageBoxOptions ro'yxati turli xil variantlarni anglatadi va quyidagi

qiymatlarga ega.



ServiceNotification



DefaultDesktopOnly



RightAlign



RtlReading

Quyidagi kod parchasi turli xil parametrlarga ega MessageBox-ni yaratadi.

1. DialogResult natijasi = MessageBox.Show (xabar, sarlavha, tugmalar,

2. MessageBoxIcon.Warning, MessageBoxDefaultButton.Button2,

MessageBoxOptions.RightAlign | MessageBoxOptions.RtlReading);

MessageBox-da qo'shimcha yordam tugmasi deb nomlangan qo'shimcha tugma

bo'lishi mumkin. Bu bizga yordam faylini ko'rsatishimiz kerak bo'lgan holatlarda

foydali. Quyidagi kod parchasi yordam tugmasi bilan MessageBox-ni yaratadi.

1.  DialogResult natijasi = MessageBox.Show (xabar, sarlavha, tugmalar,

2.  MessageBoxIcon.Warning, MessageBoxDefaultButton.Button2,

3.  MessageBoxOptions.RightAlign,  to'g'ri  );

Qo’shimcha ko’d va misollar.

1) Quyidagi kod misoli

MessageBox-

dan foydalanuvchini

TextBox-

da yo'qolgan

yozuv to'g'risida xabardor qilish uchun qanday foydalanishni ko'rsatib

beradi . Ushbu misol usulni mavjud shakldan ServerName nomli

TextBox-

dan

foydalanishni talab qiladi .

private

void

validateUserEntry

()

{

// Checks the value of the text.

(serverName.Text.Length == 0)

{

// Initializes the variables to pass to the MessageBox.Show method.

string

message =

"You did not enter a server name. Cancel this

operation?"

;

string

caption =

"Error Detected in Input"

;

MessageBoxButtons buttons = MessageBoxButtons.YesNo;

DialogResult result;

// Displays the MessageBox.

result = MessageBox.Show(message, caption, buttons);

(result == System.Windows.Forms.DialogResult.Yes)

{

// Closes the parent form.

this

.Close();

}

2) Quyidagi kod misoli foydalanuvchiga "ha" yoki "yo'q" deb savol berish va

javob asosida qaror qabul qilishni qanday ko'rsatishini ko'rsatadi.

private

void

Form1_FormClosing

(

object

sender, FormClosingEventArgs e)

{

const

string

message =

"Are you sure that you would like to close the form?"

;

const

string

caption =

"Form Closing"

;

var

result = MessageBox.Show(message, caption,

MessageBoxButtons.YesNo,

MessageBoxIcon.Question);

// If the no button was pressed ...

(result == DialogResult.No)

{

// cancel the closure of the form.

e.Cancel =

true

;

}

Xulosa

Hozirgi zamonda yurtimizda Axborat Texnologiyalarini rivojlantirish yo‘lida juda

ko‘p ishlar amalga oshirilmoqda. Bu borada davlatimiz ko‘p ishlarni amalga

oshirmoqda. Xususan ko‘p joylarga dasturlash orqali ko‘p loyihalarni oson va

qulay bajarilyapti.Dasturlash chet davlatlarida anchagina rivojlangan masalan

Amerika,Malayziya, Koreya,Hindiston.Hozirgi kunda har-xil dasturlash tillari

mavjud C++,C#,Java, va hokozo. Shularning orasidan C# Windows muhitida

ishlaydigan dastur tuzish uchun qulay vosita bo‘lib,kompyuterda dastur yaratish

ishlarini avtomatlashtiradi, xatoliklarni kamaytiradi va dastur tuzuvchi ishini

kamaytiradi. C# dastur zamonaviy visual loyihalash texnalogiyasi asosida

obyektga yo‘naltirilgan dasturlash tili hisoblanadi.

Men bu kurs ishi davomida C# dasturlash tilida dialogs oynalari,ularning

turlari,dialog qutilar va ularning turlari ular bilan Visual studioda ishlash va

dialogs oynalari bilan C# dasturlash tilida foydalanish haqida ko‘nikmalarni oldim.

Aslida diolog oynalarini vazifasi nimada ekanligini bilim oldim. Bunda

message boxning vazifasi foydalanuvchi bilan aloqa qilish va undan bir nechta

shartlar so‘rashimiz yoki biror bir operatsiyaga ruxsat so‘rashimiz mumkin ekan.

Yana shuni ham aytib o‘tish kerakki biz bexosdan biror bir tugmani bosib

yuborishimiz mumkin shunda dastur bizdan so‘raydi agar biror bir o‘zgarishga

sabab bo‘ladigan action bo‘lsa. Masalan biz bexosdan x aniqroq qilib aytganda

chiqish tugmasini bosib yubordik shunda dastur avtomotik tarzda ish bo‘lib turgan

jarayonda bunday harakat noo‘rin ekanligini bilib bizga message boxni ekranga

chaqiradi va sizdan harakat to‘g‘rimi ekranni yopaymi deb so‘raydi siz yes ha yoki

yoq no tugmasini bosishingiz mumkin. Bu biz tuzgan dasturni ishlashini yanada

aniqroq ishlashga majbur qiladi va bu bizning yutug‘imiz bo‘ladi. Agar tasavur

qilib ko‘rsak biz wordda ish qilib o‘tiribmiz bexosdan x tugmasi bosilib ketdi

agarda message box yo‘q deb o‘ylasak bizning barcha mexnatimiz yo‘q bo‘lib

ketadi. Shuning uchun ham e‘tibor bergan bo‘lsangiz save qilmagan bo‘lsangiz

doim chiqishdan oldin save qilishingizni so‘raydi bu xavfsizlik va aniqlik uchun.

To‘g‘ri bu narsa bazi dasturlarda yo‘q bo‘lishi mumkin masalan nodepadda yo‘q

lekin u chiqib ketgan bo‘lsangiz ham save o‘zi avtomatik qilib qoyadi xotiradan

joy olib bu bir tomondan yaxshi bir tomondan esa yomon.

Yana bir bor takidlab o‘tish joizki men bu kurs ishi bajarish davomida o‘zim

uchun murakkab deb keraksiz deb o‘ylagan fikrlarim noto‘g‘ri ekanligini tushunib

yetdim. Dasturdagi barcha element va hodisalar bekordan emasligni va

hammasining o‘z joyi va vazifasi bor ekanligini yaxshi tushunib yetdim. O‘zimni

bilimlarimni yanda oshira oldim deb o‘ylayman..

Foydalangan adabiyotlar.

1. Герберт Шилдт. C# 4.0: полное руководство.:

Пер. с англ. М.: ООО ―И.Д. Вильямс‖,

2011. 1056 с.

2. Джозеф Албахари и Бен Албахари C# 6.0.

3. Справочник. Полное описание языка, 6-е изд.:

Пер. с англ. – М.: ООО ―И. Д. Вильямс‖, 2016. –

1040.

4. Пахомов Б. И. C# для начинающих. — СПб.:

БХВ-Петербург, 2014. — 432 с.

5. http://dastur.uz-Kompyuter dasrurlari va

kompyuterda dasturlashga oid forum,xabar va

yangiliklar.

6. C# bible for absolute begginners. 2014

7. C# full course in 40 hours. 2017

8. Object orentiring programming in C#. 2016

Download 1,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: