О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

 
2. NIZOLI VAZIYATNI BOSHQARISH VA UNING USULLARI 
 
Agar  nizolarni  boshqarishning  samarali  yо‘llari  topilmasa,  u  holda 
maqsadga 
erishishga 
halaqit 
beruvchi 
quyidagi 
kо‘rinishdagi 
disfunksional
 oqibatlar yuzaga kelishi mumkin, ya’ni: 
•
 
qoniqmaganlik, mamnun bо‘lmaslik, norozilik; 
•
 
yomon ruhiy holat; 
•
 
qо‘nimsizlikning oshishi; 
•
 
mehnat unumdorligining pasayishi; 
•
 
kelajakda hamkorlikning susayishi; 
•
 
о‘zining  guruhiga  kо‘proq  sadoqat  va  boshqa  guruhlar  bilan 
raqobatni susaytirish; 
•
 
qarshi tomonni faqat “dushman” deb gumonsirash, о‘zining maqsadi 

---

238
 
 
ijobiy, qarshi tomonning maqsadini esa faqat salbiy deb о‘ylash; 
•
 
hamkorlikka  chek  qо‘yish  va  qarama-qarshi  tomonlar  bilan  nizoga 
chiqish; 
•
 
о‘zaro  munosabat  va  hamkorlikni  susaytirib,  adovatni,  xusumatni 
kuchaytirish; 
•
 
urg‘uni  о‘zgartirish:  diqqat-e’tiborni  kо‘proq  real  muammoni 
yechishga emas, balki nizo jarayonida “g‘olib” chiqishga qaratish. 
Bu oqibatlar faqat salbiy tomonga ishlaydi va nizo yetilmagan bо‘lsa - 
yetiltirishga,  tо‘xtab  turgan  bо‘lsa  -  qо‘zg‘atishga,  jiddiy  bо‘lmasa  - 
jiddiylashtirishga,  tо‘qnashish  ehtimol  bо‘lib  turgan  bо‘lsa  uni  amalga 
oshishiga xizmat qiladi; qisqasi adovat tegirmoniga suv quyadi. 
Nizoli vaziyatlarni boshqarishning bir qator samarali usullari mavjud. 
Ularni quyidagi ikki yirik guruhga bо‘lish mumkin. 
Ta’kidlaganimizdek,  rahbar  nizoli  vaziyatlarning  kelib  chiqish 
sabablarini  faqat  kishilar  harakatlaridagi  tafovutlardan  deb  bilmasligi 
kerak. Albatta, bu ham qandaydir aniq holatda nizoli vaziyatning vujudga 
kelishida muhim omil vazifasini bajarishi mumkin. Ammo u ta’sir etuvchi 
omillarning faqat bittasidir. Shu sababli rahbar, eng avvalo nizoni keltirib 
chiqaruvchi  omillarning  tahlilini  qilishi,  sо‘ngra  esa  u  yoki  bu  usulni 
qо‘llash bо‘yicha qaror qabul qilishi kerak. 
Tarkibiy-tashkiliy usullarga quyidagilar kiradi: