О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

Menejment jarayonini yaratish modeli
 
 
14-chizmadan kо‘rinib turibdiki, menejment maqsadlarini belgilash va 
unga  erishish  jarayonini  amalgi  oshirishning  asosiy  elementi,  umuman 
olganda,  har  qanday  maqsadli  jarayon  kabi,  obyektiv  ravishda  tadqiqot 
yoki ta’sir kо‘rsatadigan harakat(faoliyat)dir. Harakat, shuningdek, tegishli 
tartibda  ishga  qabul  qilinayotgan  yoki  tavsiya  etilishi  mumkin  bо‘lgan 
xodim  faoliyatining  asosiy  konstruktiv  elementi  hisoblanadi.  Uning 
      maqsad 
      vaziyat 
     muammo 
      yechim 
    natija 
Tashkilotning tsiklik jarayoni 
Tadqiqot 
ta'sir qilish 
Tahlil  
Tanlash 
Axborotlashtirish 
maqsadga erishish 
Ta’sir 

---

145
 
 
tarkibiy  qismlarini  birlashtirish  tartibi,  shuningdek,  14-chizmada 
kо‘rsatilgan menejment jarayonining asosiy bazaviy modeli aks ettirilgan. 
Ta’lim  olish  jarayonida  bо‘lajak  menejer  oddiy  universal 
harakatlarning  bajarilishini,  masalan,  taqqoslash,  kо‘paytirish,  tarqatish 
kabilarni  о‘rganadi.  Determinatsiya  darajasiga  kо‘ra  tahlil  qilganda, 
menejerlarni  soni  ikki  yuzdan  ortiq  deb  emas,  balki  ta’lim  oluvchi 
menejerlarning umumiy bilim olish darajasi yuqori qо‘yiladi. Keyinchalik, 
ma’lum bir tartib bilan, molekulalar atomlardan iborat bо‘lganidek, har bir 
mustaqil  rivojlanish,  kasbiy  tayyorgarlik  yoki  mutaxassislik  bо‘yicha  ish 
olib boradigan muayyan operatsiyalar harakatlardan hosil bо‘ladi. 
Professional  tarzda  bajariladigan  operatsiyalar  va  ular  bilan 
menejment  jarayonining  boshqa  tarkibiy  elementlari  izchil  birlashtirilishi 
ta’minlanadi: 
- bir xil operatsiyalar majmuasi sifatida pog‘onalar, 
-  bosqichlar  oraliq  natijani  olish  bilan  belgilanadigan  jarayonning 
segmentlari,  
-  chora-tadbirlar  siklining  qismlarini  eng  xarakterli  tashqi  belgilar  va 
davriy  ketma-ketliklar  sifatida  haqiqiy  sikllar  sifatida  ajratib  turadigan 
bosqichlar. 
Bu tashkilotning missiyalarini belgilash va amalga oshirishni maqsadli 
ravishda  ishlab  chiqish,  amalga  oshirish  va  nazorat  qilish  imkonini 
beradigan menejment tuzilmasining protsessual formatini ta’minlaydi. 
Menejment  jarayonining  taqdim  etilishi  maqsadli  ta’sirni  ishlab 
chiqish  va  amalga  oshirish  ustuvorligi  bilan  ifodalanadigan  pretsedent 
yondoshuvga asoslangandir. Kо‘plab olimlar va amaliyotchilar tomonidan  
boshqaruv  va  menejmentni  tushunish  va  tashkil  etish  о‘rtasida  sezilarli 
farqlar mavjud ekanligi tan olingan.  
Tashkilotda  ular  strategik  yо‘naltirilgan  va  tezkor  taktik  jihatdan 
yakuniy  maqsadga  erishish  uchun  juda  kо‘p  turli  xil,  kо‘pincha  norasmiy 
yо‘llar bilan yо‘naltirilgan menejmentdan farqli о‘laroq, qaror qabul qilish, 
mohiyatini  tushunib  olish  va  amalga  oshirish  tartib-tamoyillarining 
mazmunini  loyihalashda  boshqaruvning  ustuvor  tomonlari  namoyon 
bо‘ladi.  Va,  albatta,  menejment  kо‘pincha  maqsadga  erishish  va  erishish 
san’ati  sifatida  belgilanadi  va  boshqaruvni  maqsadli  ta’sirini  ifodalovchi 
va  ta’minlaydigan  qarorni  ishlab  chiqish,  qabul  qilish  va  amalga  oshirish 
sifatida belgilaydi.  
Yuqorida  keltirilgan  ta’riflarni  taqqoslash  natijasi  shuni  kо‘rsatadiki, 
menejmentda  asosiy  yо‘nalish  sifatida  maqsad  ajratiladi,  boshqaruvning 
asosiy  tushunchalari  –  masalaning  yechimi  tushunchasidir.  Ushbu 

---

146
 
 
pozitsiyalardan  menejment  jarayonlarini  tashkil  etishda  ikkita  asosiy 
ustunlik mavjud: maqsad va yechim, asosan, ularning rivojlanishi, taqdim 
etilishi va amalga oshirilishining barcha konfiguratsiyasini belgilash.