O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi d. N. Mamedova, yu. Sh. Jurayeva gaz ta’minoti tizimi (o’quv qo’llanma) Qarshi – 2021 yil

34 – rasm. Avtombilni gaz bilan to’ldirish universal

bug’umining sxemasi.
Gaz to’ldirish stansiyalarida ishlashda xavfsilik qoidalari.

Gaz quvurlarini о‘tkazish va suyuk uglevodorodli gazlar (SUG) rezervuarlarini о‘rnatish va ular bilan bog‘liq muhandislik kommunikatsiyalar, bino va inshootlar qurilishigacha shartlarini tanlashni qurilish meyorlari va qoidalari hamda «Sanoatkontexnazorat» davlat inspeksiyasi bilan kelisxilgan va (yoki) tasdiqlangan boshqa meyoriy texnik hujjatlar bо‘yicha bajarilishi kerak.

Loyihalarda, odatda, yer osti gazquvurlarini yotqizishni kо‘zda tutish lozim.Gazquvurlarni yer usti va yer ostidan va shuningdek, GTS, GTP, AGQSH hududlaridan tegishlicha asoslangandagina о‘tkazish mumkin.

SUG bug‘li fazasini о‘tkazuvchi tashqi gazquvurlarini qurish loyihalarida gaztaqsimlash va gaziste’mol qilish tizimlari talablariga rioya qilish kerak. Rezervuarli (sun’iy bug‘lanish bilan) va guruhli ballon qurilmalaridan keluvchi past bosimli SUG bug‘li fazadagi yer osti gazо‘tkazgichlarini chuqurlashda gaz bug‘lari kondensatlanishini istisno qilish maqsadida, yer muzlash sathidan kam bо‘lmasligini kо‘zda tutish lozim.

Tashqi gazо‘tkazgichlar uchun pо‘lat quvurlar va ulanuvchi detallarni tanlashda о‘rnatilgan tartibda tasdiqlangan nomenklaturaga amal qilish lozim.

Yer osti va yer usti gazuzatgichlari marzalanishida quvurlar devorining qalinligi 3 mm dan kam bо‘lmasligi, yer usti va yer yuzasida yotuvchi quvurlar marzalanishi uchun — 2 mm bо‘lishi lozim.

Pо‘lat quvurlar tarkibida uglerod miqdori 0,25 % dan kam bо‘lmasligi, oltingugurt — 0,056 %, fosfor — 0,046 % bо‘lishi lozim.

Uglerodli va pastlegirlangan pо‘latlar uchun uglerod ekvivalenti qiymati 0,46 % dan oshmasligi lozim.

Polietilendan tayyorlangan quvurlar materialiga, markirovkasiga va sinov usullariga qо‘yiladigan talablar Davlat standartiga muvofiq bо‘lishi lozim.

Polietilen quvurlarni qurishda, polietilen tayyorlangan minimal uzoq muddatga chidamliligi 8,0 MRa dan kam bо‘lmagan rezervuar qurilmalardan past bosimli SUG bug‘li faza gazquvurlaridan foydalanish mumkin.

Rezervuar qurilmalarini loyihalashda quyidagilarni kо‘zda tutish lozim: rezervuarlar, suyuq va bug‘ fazali gazquvurlari, berkitish armaturasi, ehtiyot berkitish klapanlari (EBK), gaz bosimining tartiblagichlari, ehtiyot tashlash klapanlari (ETK), nazorat — о‘lchov asboblari (NО‘A).

Zarurat bо‘lganda, rezervuar qurilmasi tarkibida bug‘lanish qurilmasi kо‘zda tutilishi lozim.

Guruhli ballonli qurilma tarkibida SUG uchun ballonlar berkitish armaturasi, gaz bosimi tartiblagich (regulyator)i, EBK, ETK, manometr kо‘zda tutilishi lozim.

Yer usti qurilmasi uchun ham statsionar, ham kо‘chma (yecxilmali) SUG rezervuarlari kо‘zda tutilishi mumkin.

Tartiblagichlardan sо‘ng SUG ishchi bosim loyihadagidan oshmasligi kerak.

ETK qurilmasini har bir rezervuarda 2 tadan, rezervuarlarni guruhlarga birlashtirganda esa (suyuq va bug‘li fazalarda) — har bir guruhdagi rezervuarlarning bittasida о‘rnatilishi kо‘zda tutilishi lozim. ETK о‘tkazish qobiliyati hisob-kitob bilan aniqlanadi.

Isitilayotgan binolarda joylashgan guruhli ballon qurilmalaridan va yer osti rezervuarli qurilmalaridan yer usti gazquvurlari yotqizishda loyiha bо‘yicha yonmaydigan materiallardan issiqlik izolyatsiyasi va gazо‘tkazgichlarini isitish kо‘zda tutilishi mumkin.