O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi d. Q. Maksumova g’. U. Qobilov

        Lavlagi  chiqiti.  Lavlagi  chiqiti  (20%)qandga  va  spirt  olishda 
ishlatiladi.bundan  tashqari,  bu  chiqitlardan  oziq-ovqat  bo’yoqlari  ishlab 
chiqarish mumkin. 
Kartoshka  chiqitlari.  Kartoshka  chiqitidan  kraxmal  olinadi  yoki  u  chorva 
ozuqasi sifatida ishlatiladi.                                                                                                       
Yog’ moy ishlab chiqarish korxonalari qoldiq mahsulotlari utilizasiyasi va 
ikkilamchi mahsulotlar olish 
O’zbekistonda  faoliyat  ko’rsatayotgan  yog’  ekstraksiya  korxonalaridan 
chiqayotgan  ikkilamchi  mahsulotlarni  qayta  ishlab  to’yimliligi  yuqori  bo’lgan 
ozuqa  olish  hozirgi  kunning  dolzarb  muammolaridan  hisoblanadi.  Ushbu 
muammoni  yechish  uchun  achitqi  zamburug’lari  faoliyatidan  foydalanish 
maqsadga  muvofiqdir.  Izlanishlar  natijasida  paxta  shroti  tarkibida 
monosaxaridlar  mavjudligi  va  bu  monosaxaridlarning  massaviy  ulushi  shrotni 
sheluxadan 
tozalaganda 
yanada 
oshishini 
ko’rsatdi. 
Monosaxaridlar 
Saccharomyces  oilasiga  mansub  achitqi  zamburug’lari  tomonidan  yaxshi 
o’zlashtirishini  nazarda  tutib,  mikroorganizmlarni  yashashi,  ko’payishi  uchun 
sharoit  yaratish  lozim.  Shuning  uchun  Saccharomyces  oilasiga  mansub 
mikroorganizmlarning  ekzofermentlari  paxta  shroti  tarkibida  mavjud  bo’lgan 
gossipol  halqasini  uzib  6  atomli  geterosiklik  uglevodorodlarni  muhitda  hosil 
qilish qobiliyatiga  ega.  Bunday  kimyoviy  birikmalar  esa  Saccharomyces  uchun 
yaxshi 
ozuqaviy 
mahsulot 
bo’lib 
xizmat 
qilishi 
mumkin. 
Bijg’ish  jarayonining  davomiyligi  48  soat  maksimal  deb  olindi.  Undan  yuqori 
soatlarda bijg’itilgan muhitda oqsilning umumiy massasi ushbu soatga nisbatan 
kamayganligini ko’rsatadi. Jarayon tugagach shrotni suyuq muhitdan siqish yo’li 
bilan ajratiladi va 45-50
o
S haroratda quritish shkafida quritiladi. Qurigan shrotda 
proteinning  umumiy  miqdorini  53,7%  ni  tashkil  etadi.  Yog’  moy  sanoati 
korxonalarida  ishlab  chiqarilgan  shrot  va  kunjara  asosan  oziqa  yemi  sifatida 
qo’llaniladi. Kunjara va shrotlarning qiymatlari quyidagilar bilan bog’lanadi.    
-oziqa modda hisoblangan oqsillarning yuqori miqdori bilan (35-50%); 

---

22 
 
-tarkibida  fosfor  bo’lgan  moddalar  bilan  fosfatidlar,  fitinlar,  u  glevodlar, 
moylar; 
-kulda bo’ladigan elementlarning borligi bilan; 
-V gruppaga oid vitaminlarning borligi bilan.