O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi d. Q. Maksumova g’. U. Qobilov

 
 
O’simliklarni himoya qilishning biologik usuli 
 Pestisidlarni keng va  ko’pincha  nazoratsiz  qo’llanilishi  jiddiy  salbiy 
oqibatlarga olib keldi, preraratlarga bardoshli, ular bilan kurashib bo’lmaydigan 
zararli  organizm  va  populyasiyalar  paydo  bo’ldi.  Ba’zi  hollarda  tabiiy  tartibga 
soluvchi 
omillar 
faoliyati 
yo’qqa 
chiqarilgan 
edi. 
Ayrim 
pestisid 
konsentrasiyalarining ozuqa sifatidagi, foydalaniladigan preparatlarning insonga 
va  foydali  hayvonlarga  toksik  va  metatoksik  ta’siri,  shuningdek  pestisidlarning 
ekotizimning  turli  elementlariga  nazorat  qilib  bo’lmas  ta’sirlari  haqidagi 
ma’lumotlar  mavjud.  Bundan  tashqari,  o’simliklarni  kimyoviy  himoyalash 
vositalarining  keng  qo’llanishi  ko’pgina  mamlakatlarda  suv  resurslari, 

---

14 
 
atmosferaning ifloslanishiga, kimyoviy moddalarning oziq-ovqat mahsulotlarida 
qoldiqlari  yig’ilib  qolishiga,  yovvoyi  hayvonlarga  kerakli  bo’lmagan  ta’sirga 
olib  keldi.  Pestisidlarning  tirik  organizmlardagi  modda  almashinuvi,  asab  va 
endokrin  tizimiga,  ko’payish  jarayonlari  va  hokazolarga  salbiy  ta’siri 
belgilangan.  Kimyoviy  moddalardan  foydalanishning  salbiy  oqibatlardan  biri 
bu-  jadal  ravishda  ishlov  beriladigan  ekin  bo’lmish  g’o’zada  pestisidlarga 
bardoshli  zararkunandalar  populyasiyasining  paydo  bo’lganligidir.  Biroq,  zikr 
etilgan  tadbirlar  atrof-muhit  muhofazasi  va  foydali  bo’g’inoyoqlilarni  saqlab 
qolish  muammolarini  to’liq  hal  qila  olmaydi.  Uni  faqatgina  nokimyoviy 
kurarshish usuli bilan hal etish mumkin. Biologik usulning qo’llanilishi bir yo’la 
ikkita  muammoni  hal  qiladi:  hosilni  zararkunandalardan  himoyalash,  va  eng 
asosiysi  –  atrof-muhitning  xavfli  kimyoviy  moddalar  bilan  ifloslanishidan 
himoyalashni hal qiladi. 
Bizni  mamlakatda,  o’simlikarni  biologik  himoyalash  usulini  amaliyotda 
qo’llanilishi  70  yildan  avval  boshlangan.  So’nggi  yillarda,  biousullarni  fermer 
va  dehqon  xo’jaliklari  amaliyotiga bevosita  joriy  qilish  bilan shug’ullanadigan, 
biologik institutlar va laboratoriyalar tarmog’i yaratildi.