O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat univеrsitеti



Download 7,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet71/190
Sana16.07.2021
Hajmi7,84 Mb.
#120887
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   190
Bog'liq
bolalar adabiyoti

V. O‘ZBEK BOLALAR ADABIYOTINING 
SHAKLLANISHI 
 


98 
 
Reja: 
1. Milliy uyg‘onish harakatining  bolalar adabiyotini yuzaga keltirishdagi roli 
2. Abdulla Avloniy – islohotchi pedagog  va bolalar shoiri 
3. Hamza Hakimzoda Niyoziy –  ma’rifatparvar  bolalar shoiri
 
4. Elbek – bolalar shoiri, nosiri va islohotchi muallimi 
 
MAVZUGA  DOIR  TAYANCH  TUSHUNCHALAR:  jadid,  usuli  savtiya,  alifbo,  masal, 
allegoriya,  rus-tuzem,  devon,  gazal,  poema,  “Chigatoy  gurungi”,  jurnalistika,  nazm,  obraz, 
ramz. 
 
Milliy  uyg‘onish  harakatining  bolalar  adabiyotini  yuzaga  keltirishdagi 
roli.  O‘lkamizning  ilmiy-ma’rifiy  taraqqiyoti  tarixida  buyuk  islohotlar  ko‘p 
kuzatilgan.  Miloddan  yetti  asr  ilgari  Xorazm  zaminida  yuzaga  kela  boshlagan 
“Avesto”  ming  yildan  ziyodroq  vaqt  mobaynida  O‘rta  Osiyo  xalqlarining  nafaqat 
diniy,  balki  ma’naviy-ma’rifiy  mayog‘i  bo‘lib  keldi.  IX-XI  asrdayoq  yurtimizdan 
yetishib  chiqqan  Forobiy,  Xorazmiy,  Ibn  Sino,  Abu  Rayhon  Beruniy,  Abulqosim 
Zamaxshariy, Imom Ismoil Buxoriy singari o‘nlab mutafakkir allomalarning ilmiy-
badiiy  merosi  nafaqat  bizning,  umuman,  insoniyatning  ma’naviy-madaniy 
taraqqiyoti  uchun  bebaho  xazina  sanaladi.  Shuningdek,  temuriylar  davrida  ilmiy 
kashfiyotlari  bilan  jahonga  dong  taratgan  Mirzo  Ulug‘bek,  Ali  Qushchi,  Qozizoda 
Rumiy  ilm-ma’rifat  olamida  yakdillik  bilan  e’tirof  etiladi.  Alisher  Navoiy, 
Zahiriddin  Muhammad  Bobur  kabi  mutafakkirlarning  so‘z  va  qalam  sehri  ham 
dunyo tamaddunida  alohida  o‘ringa  ega. 
XIX  asrdagi  O‘rta  Osiyoning  Buxoro  amirligi,  Xiva  hamda  Qo‘qon 
xonligidagi  iqtisodiy,  siyosiy,  ma’naviy-ma’rifiy,  diniy  inqiroz  va  nizolarning 
oqibati,  o‘lkaning  jaholat  va  mustamlaka  botqog‘iga  botirgan  edi.  XX  asr 
Sharqining  eng  mashhur,  eng  taraqqiyparvar  harakati  –  jadidchilikka  asos  solgan 
Ismoilbek  Gasprali  to‘g‘ri  e’tirof  etganidek:  “Shijoat  maydonida  Temurlarning, 
Shayboniylar ismi-shariflari unutilgani kabi ilm maydonida Ibn Sinolar, Farobiylar, 
maorif  maydonida  Ali  Qushchi,  Ulug‘beklar  yoddan  chiqib,  butun  Movarounnahr 
bir xonaqoyi parishon va diyori darveshon o‘lmish edi. Ilm, hilm, maorif  izzat-nafs 
va haysiyat (hurmat-e’tibor) riyokorlikka aylangan edi...” 
Alal-oqibat  XIX  asrning  90-yillarida  yangi  usuldagi  maktablar  tizimi 
Turkistonga    ham  yetib  keladi.  1893-yili  Ismoilbek  Gaspralining  o‘zi  Buxoroga 
kelib,  amir  bilan  uchrashadi  va  yangi  maktab  ochishga  muvaffaq  bo‘ladi.  Chor 
hukumatining maqsad va intilishlariga zid bo‘lgan bunday maktablar Turkistonning 
boshqa  o‘lkalarida  ham  birin-ketin  ochila  boshlaydi.  Ma’lumotlar  shuni 
ko‘rsatadiki,  1907-  yili  Turkistonda  30  ta  jadid  maktabi  bo‘lib,  1300  nafar  bola 
o‘qigan. Rost, 1884 -yilda Toshkentda birinchi rus-tuzem maktablari ochilgan edi. 
1892-  yilda  o‘lkada  ularning  soni  21  taga  yetgan  bo‘lsa,  1917  yilning  boshlarida 
170  tani tashkil qilgan. 
Shunday  bo‘lsa-da,  “ikki  buyuk  asr  oralig‘i”da  o‘zbek  bolalar  adabiyotining 
chinakam  mohiyatiga  mos  qiyofasi  uch  asosiy  voqelik  asosida  qad  rostladi. 

Download 7,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish