O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti qo‘l yozma huquqida

2.6.1. KO‘P POSTLI PAYVANDLASH TO’G’RILAGICHLARI 

To‘g‘rilagichlar kremniy ventilli qilib chiqarilgdi, ular to‘g‘rilash blokini 

konstruktiv jihatdan yaxshi hal qilshpga va yuqori foydali ish koeffitsienti hosil 

qilishga imkon beradi. 

Sanoat  1000  a  ga  hisoblangan  ko‘p  postli  VKSM1000  payvandlash 

to‘g‘rilagichlarini chiqaradi, u bir vaqtning o‘zida har qaysisining nominal toki 

300  a  bo‘lgan  oltita  payvandlash  postini  ta‘minlashga  mo‘ljallangan. 

VQSM1000  to‘g‘rilagichining  tashqi  xarakteristikasi  qattiq.  Pasayuvchi 

xarakgeristikalar  hosil  qilish  uchun  RB  tipidagi  ballastli  reostatlar  ishlatiladi. 

To‘g‘rilagich  quiidagi  asosiy  uzellardan  iborat:  pasayti»  ruvchi  kuch 

transformatori KT, ventilyatori bilan birga to‘g‘rilash bloki, yurgizishrostlash va 

himoya apparaturasi. 

Boshqarish  panelida  quyidagilar  o‘rnatilgan:  issiqligi  moyasi  bilan  birga 

transformatorining magnitli yurgizib yuborgichi TYuYu, paketli pereklyuchatel 

PP,  issiqlik  himoyasi  IH  bilan birga  ventilyator  dvigatelining magnitli  yurgizib 

yuborgichi DYuYu va saqlagichlar PRg‘—PR‘. 

Boshqarish  blokida  quyidagilar  o‘rnatilgan:  ampermetr  A,  voltmetr  V, 

«yurgizish»  knopkasi  YuK  va  «to‘xtatish»  knopkasi  TK,  signal  lampasi  SL. 

Himoya blokida Sg‘—S6 kondensatorlardan va Rg‘—R& qarshiliklardan iborat 

himoya zanjirchalari o‘rnatilgan. 

Shuningdek,  VDM3001  payvandlash  to‘g‘rilagichi  ishlab  chiqariladi,  u 

ikki  juft,  parallel  ishlaydigan,  har  qaysisi  1600  a  ga  mo‘ljallangan  VDM1601 

payvandlash  to‘g‘rilagichlaridan  iborat.  Bunday  ulanish  unifikatsiyani 

yaxshilaydi va ishda qulaylik tug‘diradi. 

Payvandlash  postining  pasayuvchi  tashqi  xarakteristikasi  RB  tipidagi 

ballastli reostatlar bilan hosil qilinadi. VDM1601 to‘g‘rilagichi toki 300 a gacha 

bo‘lgan  6  postni,  VDM3001  esa  18  ta  payvandlash  postini  ta‘minlashga 

mo‘ljallangan. 

Ko‘p  postli  payvandlash  to‘g‘rilagichlarining  asosiy  texnikaviy 

ko‘rsatkichlari 39jadvalda keltirilgan. 

---

57 

 

Ko‘p  postli  payvandlash  to‘g‘rilagichlari  ko‘pgina  afzalliklarga  ega 

bo‘lganligidan  (shovqinsiz  ishlaydi,  energetik  ko‘rsatkichlari  yuqori,  ogirligi 

kam,  gabaritlari  uncha  katta  emas,  f.  i._k.  yuqori)  PSM1000  to‘g‘rilagichlarini 

siqib chiqarmoqda. 

To‘g‘rilagichlarni ishlatish. To‘g‘rilagichlarni yog‘insochindan to‘sish va 

namdan  saqlash,  uch  oyda  bir  marta  siqilgan  quruq  havo  puflab,  chang  va 

iflosliklardan  tozalash,  olgi  oyda  bir  marta  ishqalanuvchi  qismlarini  GOST 

195752  bo‘yicha,  qiyin  eriydigan  UT  moyi  bilan  to‘ldirish  zarur.  Davriy 

qarovlarda  barcha  mayda  buzuqliklarni  bartaraf  qilish,  kontaktlarni  tekshirish, 

ventilyatorning  ishini  kuzatib  turish  kerak  (ikki  fazada  ishlaganda  ventilyator 

kuyishi va to‘g‘rilagichni ishdan chiqarishi mumkin). 

To‘g‘rilagich  issiqlik  himoyasi  bilan  ta‘minlanadi;  u  ishdan  chiqqanida 

payvandlash zanjiridagi yuklanishni, ayniqsa, diqqat bilan kuzatib borish kerak, 

bu  yuklanish  pasportda  ko‘rsatilganidan  ortib  ketmasligi  lozim,  aks  holda 

to‘g‘rilagich o‘ta qizib ketadi. 

Bir  yildan  ortiq  ishlatilmagan  to‘g‘rilagichlariing  selenli  elementlarini 

«shaklga kiritish» («podformovka») talab etiladi. Bo‘ning uchun to‘g‘rilagich 20 

min  davomida  nominal  kuchlanishning|yarmiga  teng  kuchlanishga  ulanadi, 

keyin 4 soat mobay" nida noshshal kuchlanish beriladi, lekin bunda payvandlash 

zanjiri toqonidan nagruzka berilmaydi