1. Datchik etalon suyuklik bilan tuldiriladi;
2. Ikkilamchi asbobning ko`rsatgichi yozib olinadi;
3. Birikchi sinov suyukliga o`rniga 2 - etalon suyukligi bilandatchik to`ldiriladi
va kamida 4-5 marotaba turli zichlnkka egabo`lgan etalon suyukliklarning
zichligi o`lchanadi;
4. A*reometr bman etalon suyukliklar zichligi para,tlel tarzdaiazorat etib boriladi;
5. Absolyut, keltirilgan hato va variatsiyasi hisoblanib,tekshirilayapgan asbobning
aniklik sinfi bilan takqoslanadi;
2. Suyukliklarning qovushqokligani o`lchash vositalarining montaji va
sozlash ishlari
Kovushkoklik deb sutokliklarning sirpanish yoki sshshishiga qarshilik
ko`rsatish xususiyatiga aytiladi.
Ishlash printsipiga binoan quyidagi usullarga bo`linadi:
1. Kapillyar - bunda sugoklikning kapillyar iaychadan okibchikishida
k,ovushkokligiga mos tarzda o`tish vaqti yokinaychadagi bosimlar farkining
o`zgarishiga asoslangan;
2. Zo`ldirli - bunda erkin tushuvchi jismning suyuklikdagi tezliga(yoki vaqti) shu
suyuklik kovushkokdigiga bog‘likligidanfoydalaniladi;
-z. Rotatsion - buida aylanuvchi jismga tekshirilayotgan suyuklik \osil qilgan
qarshnlik momenti va aylantiruvchi momentlarni o`lchashga asoslangan;
ebranishli - bunda nazorat kilinayotgan muhitga tushirshtgan -ezshr
element
tebranishi so`nish darajasining shu muqit-kovushqokligiga bog‘likdigiga asoslangan.
skozimetrlarki
montaj qilish texggik loyiha, me`yoriy xujjatlar talablari asosida
o`rnatiladi.
v
>shqoklikni o`lchash asboblarini darajalashda kovush-oilan
shkala.
oraschidagi bog‘lanishni aniklashdan iboratdir.
Bunda namunaviy viskozimetrlarning ko`satishi \ak.ikiy deb olinib,
tekshirilayotgan asbobdan bir necha suyuklik o`tkaziladi.
Darajalash kuyidagi tartibda o`tkaziladi:
1. Suyuklik tekshirilayotgan asbobdan o`tkazilib, nkkilamchi asbobko`rsatishi
yozib olinadi;
2. Bu tekshirish bir necha etalon suyukdik uchun qaytariladi;
3. Parallel tarzda namunaviy viskozimetr vositasida etalonsuyukliklarning
kovushqokligi qayd etib boriladi;
4. Asbobning absolyut, keltirilgan hatolari aniklanib, anikdiksnnfi bilan
taqqoslanadi.
Tayanch iboralar:
Kalqovuchli, gidrostatik, radioizotopli ■ zichlik o`lchagichlar; viskozimetr;
kapilyarli viskozimetr; qovushqoqpik, zo`ldirli viskozimetrlar.
Nazorat savollari
1. Zichlik va qovushqoklikni o`lchashning qanday usul vaasboblarini
bilasiz?
2. Zichlik o`lchash asboblari qanday montaj qilinadi?
3. Qovushqokdikni o`lchash vositalarini o`rnatish qanday amalgaoshiriladi?
4. Zichlik va qovushqoklshs asboblarining sozlash ishlariga qandayishlar kiradi?
5. Zichlik va qovushqoklik asboblarining darajalash kandayamalga oshiriladi?
Adabiyotlar:
1. Texnologik jarayonlarni boshqarish sistemalari, YUsufbekovN. R. va
boshkalar, T. , O`qituvchi, 1997. 204-222betlar.
2. Montaj sistem kontrolya i avtomatiki, Minaev P. A. , M. ,Stroyizdat,
1990, str. 411-413.
3.
Naladka sredstv izmereniy i sistem texnologicheskogokontrolya, Pod red.
A. S. Klyueva, 2-e izd. , M.Energoatomizdat, 1990, str. 302-309.
4. Avtomatika asoslari o`quv qo`llanma, Usmonov A.U., T., 2001, Mualif, 125 bet.
5. Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish, Usmonov A.U., T., G‘.
G‘ulom nomidagi matbaa uyi, 2002, 145 bet.
6. Nazorat o`lchov asboblari va ularni o`rnatish, Usmonov A.U., O`quv
qo`llanma., T., ―O`MKNTN‖ bilim nashriyoti, 2005, 156 bet.
7. Konservalvsh va ishlab chiqarish jarayonlarni dasturlash va avtomatlashtirish,
Usmonov A.U., Kasb hunar kollejlari uchun o`quv qo`llanma., T., Iqtisod molya
nashriyoti., 2010, 278 bet.
Do'stlaringiz bilan baham: