O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

Imlo qoidalari. 
Kirillcha o`zbek yozuvining imlo qoidalari dastlab 1940-yilning 4-iyulida yangi 
alifbe hukumat komissiyasi tomonidan tasdiqlangan va shu yilning o`zida "Birlashgan 
o`zbek alfaviti va orfografiyasi" nomli to`plamda e’lon qilingan. Keyinchalik bu qoidalar 
yana bir necha marta qayta ishlandi, shular asosida 1952,1953,1955-yillarda "O`zbek 
orfografiyasining asosiy qoidalari" loyiha tarzida besh marta qayta nashr qilindi, nihoyat, 
uning 5-nashri 1956-yilning 4-aprelida O`zbekiston Oliy Soveti Prezidiumi tomonidan 
tasdiqlandi. Hozirgi (kirillcha) o`zbek yozuvining imlosi ana shu "... qoidalar"ga asoslangan. 
U quyidagi 5 bo`limni o`z ichiga oladi: 
1. Ayrim harflar imlosi (1-30-§ qoidalari) 
2. O`zak-negiz va qo`shimchalar imlosi (31-55-§ qoidalari). 
3. Qo`shma so`z va so`z birikmalari imlosi (56-58-§ qoidalari). 
4. Bo`g`in ko`chirilishi (59-62-§ qoidalari) 
5. Bosh harflarning yozilishi (63-72-§ qoidalari). 
Yangi (lotincha) o`zbek yozuvining imlo qoidalari 1995-yilning 24-avgustida 
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 339-sonli qarori bilan tasdiqlangan va 
shu yilning o`zida "O`zbek tilining asosiy imlo qoidalari" nomi bilan kitobcha shaklida 
nashr qilingan. U quyidagi 7 bo`limni o`z ichiga oladi: 
1.Harflar imlosi: 
Unlilar imlosi (1-7-qoidalar) 
Undoshlar imlosi (8-32-qoidalar) 
2. Asos va qo`shimchalar imlosi (33-37-qoidalar). 

---

40 
3. Qo`shib yozish (38-50-qoidalar). 
4. Chiziqcha bilan yozish (51-56-qoidalar) 
5. Ajratib yozish (57-65-qoidalar) 
6 Bosh harflar imlosi (66-74-qoidalar). 
7. Ko`chirish qoidalari (75-82-qoidalar). 
Adabiyotlar:
3[43-45],9[26-38],10[103-115],22[29-53],24[45-49],27[3-21],93[5-21],110[6-27]. 

Imlo haqida 

Imlo qoidalari 

Imloning ahamiyati 
Amaldagi "...qoidalarning" ayrim paragraflari yangi "...qoidalar"ga kiritilmagan. 
Masalan: 2-paragraf (3-moddasi); 6-paragraf (2 va 3-moddalari); 8-paragraf (1-moddasi); 9-
paragraf ("yo" harfi), 10 paragraf ("yu" harfi), 11-paragraf ("ya"harfi), 12-paragraf (2-
moddasi), 13-paragraf (v>b kabi holatlar), 21-paragraf, 22-paragraf (2-moddasi), 26-
paragraf (1-moddasi), 27-paragraf, 28-paragraf, 31-paragraf, 40-paragraf, 41-paragraf,48-
paragraf, 49-paragraf, 50-paragraf (2-moddasidagi "u(yu" ga aloqador qism), 52-paragraf, 
58-paragraf, 14-paragraf va boshqalar. Yuqorida berilgan qoidalarning yangi qoidalar 
to`plamiga kiritilmaganligi bir qator omillarga asoslanadi: "e" harfining yangi yozuvda faqat 
"e" unlisini ifodalashi ("y"+e"ni emas), yo,yu,ya harflarining yangi alifboda yo`qligi, ayrim 
qoidalarning o`zini oqlamaganligi kabi sabablar shular jumlasidandir. Faktlar tahliliga 
murojaat etaylik: 
1. 1956-yil "...qoidalari"ning 2- paragrafida "u" harfining yozilishiga oid 3 ta qoida 
berilgan bo`lib, shulardan bittasi (2-qoida) 
qovun, sovun, tarvuz, tasavvur, quvur 
kabi 
so`zlar imlosiga taalluqlidir. Bu qoidaga ko`ra so`zlarning oldingi bo`g`inlarida o,a,u 
unlilaridan biri bo`lsa va shu unlidan keyingi yopiq bo`g`in boshida v undoshi kelsa, "v"dan 
so`ng "u" yoziladi. Yangi (lotincha) o`zbek yozuvi imlosida bu qoida faqat "o" unlisidan 
keyingi yopiq bo`g`inga (
qovun, sovun, tovush 
so`zlaridagi 
"v"dan so`ng "u" yozilishiga)
nisbatan saqlangan, oldingi bo`g`inda "a" (masalan, 
tarvuz
so`zida) yoki "u" (masalan, quvur 
so`zida) bo`lgan holatlar yangi "qoidalar"dan tushirib qoldirilgan. 
1956-yil "...qoidalari"ning 31-§ da 
osh-osha, bosh-boshla, sog`-sog`ay, yosh-yoshla
kabi so`zlarda talaffuziga ko`ra o yoki yo yozilishi, ammo 
son, ong, yosh, ot
kabi bir 
bo`g`inli ba’zi so`zlarda yasovchi qo`shimchalar qo`shilganda, "o" tovushi "a" ga, "yo" 
tovushi "ya" ga aylanishi aytilgan: