O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

bilangina bolaga orom bag`ishlaydi, uni elitadi. Bola uchun uning so`zi emas, balki kuyi 
muhim. Chunki u hali so`zni anglamaydi. Alladagi so`zlar ona uchun muhim: ular ona 

---

147 
qalbining nidolari.
Allalarning bir maromdagi tebranishga mos mayin ohangi bola ma`naviy 
ehtiyojining dastlabki qondirgichi sifatida xizmat eta boshlaydi. Zero, tadqiqot va kuzatishlarning 
tasdiqlashicha, chaqaloq tug`ilgach, uchinchi kundan e`tiboran kuy va ovozni idrok eta boshlaydi. 
Birinchi oydaligidayoq musiqiy idrokini – ritm va ohangni idrok eta olishini namoyon eta boradi, 
lekin unga u qadar murakkab bo`lmagan tovushlarning o`zaro almashishi ohangi va ritmikasigina 
o`ngg`ay hisoblanadi. 
Binobarin, 
so`z ohang va harakat birligi, aniqrog`i, shu uzvlarning o`zaro mantiqiy 
aloqadorligi tufayli allalarning kompozicion butunligi yuzaga keladi. 
Allalarda to`rtlik band tuzilishi yetakchi bo`lsa-da, uchlik, beshlik, oltilik, ettilik 
va sakkizlik tarzida bir butun tugallangan allalar ham, shuningdek, shu xildagi band asosida 
to`qilgan namunalar ham ancha.
Jumladan, Qashqadaryo, Surxondaryo vohalaridagi allalarning 
aksariyati, asosan, to`rtliklar, beshliklar va sakkizliklar shaklida bo`lsa, Buxoro, Samarqand, 
Xorazm, Toshkent va Farg`ona vodiysida hajman bir necha to`rtlik yo beshlikdan iborat 
voqeaband yo lirik allalar salmog`i baland. Bunday strofik xilma-xillik onalarning alla 
kuylayotgan vaziyatdagi kayfiyatining natijasi bo`lib, allada kuylanishi kutilgan g`oyaviy 
niyatning salmog`iga, ko`tarinkiligiga, yo`nalishiga bog`liq. O`zbek allalarida shunday bir ichki 
mantiq borki, u qaysidir bir ishorada harakat, ohang va mazmun birligini ta`minlab turadi. 
Onalar o`zlari xush yoki noxushliklaridan qat`iy nazar farzandlariga hamisha mehribonlik 
bilan kuylaydilar: farzandlarini erkalata turib uyqu chaqirganlarida eng nafis ranglarni tanlashga, 
shu ranglarni g`oyat nazokat bilan ishlatishga e`tibor beradilar. Bolalari tabiatini toblantirishda 
doimo tiniqlik va quvnoqlikka aloqador tuyg`ularni teran ifodalashga xizmat qiluvchi poetik 
obrazlarga, sifatlash va o`xshatishlarga murojaat qiladilar, shu maqsadda