O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

KIRXGOF 
 
GUSTAV
ROBERT
(1824-1887).
Nemis 
fizik 
olimi. 
Ilmiy yo’nalishi 
elektromexanika, optika, matema-
tika, fizika, elastiklik nazariyasi, 
gidrodinamika sohalarini qamrab 
olgan. 1845-1847-yillarda elektr 
zanjirning tarmoqlanishi vaqtidagi 
tok kuchining qiymatini o’zgarish 
qonuniyati nazariyasini yaratgan. 
1857-yilda o’tkazgichlarda tok
hosil bo’lishining nazariyasini 
ishlab chiqdi. 1859-yilda spektral 
analiz asosida yangi elementlar 
seziy, rubidiylarni kashf qildi. 
1859-yilda issiqlik nurlanishining 
asosiy 
qonuniyatlaridan 
birini 
tuzgan. 1862-yillarda absolyut 
qora jism va uning modelini 
tushunchasi kiritgan. 1860-yilda
Fraungoffer spektral chiziqlarini 
aniqlagan va bu nazariyasi asosida 
quyoshning 
tuzilishi 
haqidagi 
fikrlarni ilgari surgan. 1882-yilda 
difraksiya nazariyasini va Puasson 
magnetizmining 
nazariyasini, 
qattiq 
jismlarning 
elastiklik 
xossalarini va qattiq jismlarning 
suyuqlikdagi harakati qonunlarini 
o’rgangan. 
 
13.2. Kirxgof qonuni 
Nemis olimi G.Kirxgof termodinamikaning 
ikkinchi qonuniga asoslanib hamda himoyalangan 
jismlar 
sistemasida 
muvozanatli 
nurlanish 
shartlarini 
tahlil 
qilish 
natijasida 
jismlar 
nurlantiriishining spektral zichligi va spektral 
yutish qobiliyati orasidagi miqdoriy bog’lanishni 
aniqladi.
Mutloq qora jism uchun nur chiqarish 
qobiliyatini nur yutish qobiliyatiga nisbati to’lqin 
uzunlik va harorat funksiyasi bo’lib, barcha qora 
jsimlar uchun o’zgarmas kattaliklardir.
T
T
T
A
R
r




(13.1)
bu yerda, 
T
R

- jismlarning nur chiqara olish 
qobiliyati, 
T
A

- jismlarning nur yuta olish 
qobiliyati.
Ushbu 
formula 
Kirxgof 
qonunining 
ifodasidir.
Kirxgof 
qonuni 
nurlanishning 
tabiatini 
aniqlashda asosiy mezon bo’lib, faqatgina 
issiqlik nurlanishini tavsiflaydi.
Kirxgof 
qonuniga 
bo’ysunmaydigan 
nurlanish issiqlik nurlanishi bo’lmaydi.

---

86