O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

12.3.
 
Vavilov - Cherenkov nurlanishi 
VAVILOV 
SERGEY
IVANOVICH
(1891-1951). 
Rus 
olimi. 
1914-yilda 
Agar nurlar ma’lum tezlik bilan muhitda 
tarqalayotgan bo’lsa va ularning harakat tezligi 

quyidagi shartni bajarsa:
n
c
c



(12.7) 
u vaqtda muhitda o ’ziga xos nurlanish vujudga keladi va 
bu nurlanishning ko’rinishi, “conus” shaklida bo’ladi, 
bu 
yerda: agar 

=90
0
bo’lsa,
zarrachalarning harakat tezligi 
yo’nalishi 

---

82 

2.5-rasm. 
Moskva 
universitetini 
tugatgan. Ilmiy yo’nalishi 
fizikaviy 
optikaga 
bag’ishlagan. Birinchi bo’lib 
lyuminessensiya hodissasini 
och-gan 
va 
uning 
qonuniyatlarini 
yaratgan. 
Lyuminessent 
lampalarini 
yaratgan. Ultrabi-nafsha va 
lyuminesent mikroskop-larini 
yaratgan. Shogirdi Cherenkov 
bilan 
gamma 
nurla-
nishlarining 
tiniq 
suyuqliklardan 
o’tishi 
vaqtidagi ularning o’ziga xos 
nurlanishini 
kuzatgan. 
Fizikaga 
doir 
bir 
qator 
kitoblar yozgan. 1943, 1946, 
1951-yillarda ilmiy ishlari 
uchun 
davlat 
mukofotiga 
sazovor bo’lgan. 
)
1
(
)
1
(
2
0
2
2
0









c
bilan yorug’likning kuzatish yo’nalishi orasidagi burchak 
va bu nurlanishning burchagi quyidagi qiymatga teng 
bo’ladi.


n
c
cos

(12.8)