O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti



Download 0,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/19
Sana28.11.2020
Hajmi0,5 Mb.
#52716
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   19
Bog'liq
osimlik va hajvonlarda haroratning orni

Transpirastiya    -  O’simlikning  yer  ustki  organlari  orqali  suvni  bug’lanishi 

transpirastiya  deyiladi.  Transpirastiya  muhim  fiziologik  jarayon  bo’lib,  barglar  asosiy 

transpirastiyalovchi  organdir.  Suv  bargdan  barg  og’izchalari  orqali  bug’lanadi.  Barg 

og’izchalari odatda barg umumiy yuzasining 0,5-2% ini tashkil etadi. Ammo ushbu barg 

og’izchalari  orqali  bug’langan  suvning  miqdori  ochiq  suv  yuzasidan  bug’langan  suv 

miqdoriga  tengdir.  Barg  og’izchalarining  harakatiga  havoning  namligi,  yorug’lik, 




harorat,  CO

2

  bosimi,  fitogormonlar  va  nihoyat  o’simlikning  suv  bilan  ta’minlanishi 



katta ta’sir qiladi. 

Transpirastiya jarayoni tufayli o’simlik tanasining harorati atmosfera haroratidan 

pastroq  bo’ladi.  Cho’l,  sahro  va  dasht  o’simliklarining  tanasi  harorati  soyadagi 

o’simlikka  nisbatan  5-6

0

s  yuqori  bo’ladi  va  fotosintez  uchun  qulay  sharoit  tug’diradi. 



Barg og’izchalari ochiq bo’ladi. 

Fotosintez.  Yashil  o’simliklarning  biosferadagi  o’rniga  birinchi  marta  ta’rif 

bergan olim bu K.A.Timiryazevdir. U birinchi bor o’simliklarning kosmik o’rni haqida 

ma’ruza qilar ekan, ushbu muammoni quyidagicha ta’riflagan: “Quyosh nurlari bug’doy 

maysalariga tushib eruvchan qandlarga aylanadi... so’ngra kraxmalga aylanib bizga oziq 

sifatida  xizmat  qiladi.  U  bizning  muskullarimizga,  nervga  aylanadi.  Ushbu  quyosh 

nurlari bizlarni isitadi, bizni harakatlantiradi. Ehtimol ushbu daqiqalarda ham u bizning 

miyamizdadir”. 

 

Haqiqatdan  ham  fotosintez  –  Yer  sharida  juda  katta  masshtabda  ketadigan  va 



quyosh  nurlarining  energiyasini  kimyoviy  bog’larning  energiyasiga  aylantiradigan 

yagona jarayondir. Ushbu yashil o’simliklar tomonidan yig’ilgan energiya yer sharidagi 

barcha  geterotrof  organizmlar,  ya’ni  bakteriyalardan  tortib  to  insongacha  bo’lgan 

organizlarning hayot faoliyati uchun sarflanadi.   

Ma’lumki,  tirik  tabiatda  uchraydigan  biologik  jarayonlar  ichida  fotosintez 

o’zining  ko’lami  va  mohiyati  bilan  asosiy  o’rinni  egallaydi.  Fotosintezda  hosil 

bo’luvchi  organik moddalar o’z ishiga quyosh energiyasi hisobiga  o’simlik tomonidan 

yig’ilgan  energiyani  va  o’zlashtirilgan  moddalarni  oladi.  Fotosintez  jarayonida  hosil 

bo’lgan  energiya  bioferadagi  tiriklik  manbaining  asosi  hisoblanadi.  Boshqacha  qilib 

aytganda, yashil o’simliklar yerdagi hayotning manbasi bo’lib xizmat qiladi. 




Download 0,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish