O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

10.5. Optik tolali tashqi bog’lanish vositalari va ularni konstruktsiyalari 
10.5.1 Optik tolali tashqi bog’lanish vositalari 
Optik 
tolali 
vositalardan 
foydalanib 
yaratilgan 
sxemalarni 
o`qish 
texnologiyasini xususiyatlari optik tolali aloqa sistemalarida, texnologik 
nazorat va boshqarishlarda ma`lumotlarni uzatish, o`zgartirish va boshqarish bilan 
aniqlanadi. 

---

Texnologik boshqarishni optik tolali sistemasini printsipial sxemasi 3.18 - 
rasmda keltirilgan. Ma`lumotlarni uzatuvchi kanallardagi elektrik signal, signal 
datchiklaridan (1), modulyator (3), nur ta`minoti (4), svetodiodlardan tashkil 
topgan uzatuvchiga (2) tushadi (3.18 - rasm). 
3.18-rasm. Texnologik nazorat va boshqaruvchi optik tolali sistemani printsipial 
sxemasi. 
Svetodiodni nuri (nurlanishi) linza turidagi nurlanuvchi qurilma (5) orqali 
nur o`tkazuvchiga (6) tushadi. Uzatuvchining apparaturasi va svetodiodga 
nurlanishni kirituvchi qurilma elektrooptik o`zgartirgich (EOP) funktsiyasini 
bajaradi. 
Datchikning (1) elektrik signaliga ekvivalent bo`lgan optik signal svetovod 
bo`yicha ma`lumotni qabullovchiga uzatadi, bunga esa optik signal svetovoddan 
nurlanishni chiqaruvchi qurilma (7) orqali beriladi. Qabullovchi (8) fotodetektor 
(10) va kuchaytirgichdan (9) tashkil topgan. Fotodetektorda optik signal ekvivalent 
bo`lgan elektrik signaliga o`zgartiriladi. Bu elektrik signal kuchaytirilgandan keyin 
ma`lumotlarni qayd qiluvchi qurilmaga (11) tushadi. Ko`rsatuvchi asbob, displey va 
shunga o`xshash qabullovchi optoelektron uzgartirgichlar (OEP) vazifasini 
bajaradi. 
SHunga o`xshash boshqaruvchi signalni uzatuvchi kanal ishlaydi. 
Bunday xolatda 1-qurilmasi boshqaruvchi signalni uzatuvchi ta`minot 
xisoblanadi, 11-qurilma esa boshqarish ob`ektiga ta`sir etuvchi, ijro etuvchi 
mexanizm vazifasini bajaradi.