O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

9.2 Avtomatlashtiriladigan sistemalarda ishlatiladigan ichki raz’yomlar va o`tkazgichlar


9.2.1 Sistemali plata ta`minotining raz’yomlari

Xar bir ta`minot bloklari maxsus o`tkazgichlardan tashkil topgan. Bu o`tkazgichlar (simlar) sistemali platani tegishli raz’yomlariga ulanib markaziy protsessor, xotira modullari, mikrokontrollerlar xamda o`rnatilgan ISA, PCI, AGP kabi kengaytirish platalariga kuchlanishni uzatadi.

9.2.2 AT Ta`minot bloklarining raz’yomlari.

PC, XT, AT, Baby- AT, va LPX sanoat standartidagi sistemali platalarda bir xil tipdagi ta`minot bloklarining raz’yomlari ishlatiladi. Sistemali platani ulash uchun 37- rasmda keltirilgan 6-kontaktli ikkita (R8 va R9) raz’yomlaridan foydalanilgan.

38- rasm. AT/LPX formfaktorining R8/R9 ta`minoti raz’yomlari

Sistemali plataga raz’yomlarni
ulaganda xamma vaqt qora simni
a ralashtiring
39 – rasm R8/R9 ta`minoti raz`yomlarini old tomondan ko`rinishi

ATX konstruktsiyali ta`minot blokining 20- kontaktli raz’yomini ko`rinishi 3.2- rasmda. SHu ta`minot blokining raz’yomini chiqishlarini (kontaktlarini) vazifalari 9- jadvalda keltirilgan.

Sistema-
li plata

Sistemali plata-larda ta`minotning raz’yomlari

40-rasm. 20-kontaktli ATX konstruktsiyali ta`minot bloki
9 - jadval

Rangi	Signal	Kontakt	Kontakt	Signal	Rangi
Qovoqrang	+3,3B	11	1	+3,3B*	Qovoqrang
Ko`k	-12B	12	2	+3,3B*	Qovoqrang
Qora	Umumiy	13	3	Umumiy	Qora
YAshil	PS_On	14	4	+5B	Qizil
Qora	Umumiy	15	5	Umumiy	Qora
Qora	Umumiy	16	6	+5B	Qizil
Qora	Umumiy	17	7	Umumiy	Qora
Oq	-5B	18	8	Power_ Good	Qo`ng’ir
Qizil	+5B	19	9	5v_Stby	Pushti
Qizil	+5B	20	10	+12B	Sariq

(qovoqrang)
(qovoqrang)
(qora)
(qizil)
(qora)
(qizil)
(qora)
(kulrang)
(pushti)
(sariq)
()


+3,3 V (qovoqrang)
-12 V (ko`k)
umumiy (qora)
PS_3N# (yashil)
umumiy (qora)
umumiy (qora)
umumiy (qora)
-5 V (oq)
+5 V (qizil)
+5 V (qizil)


Umumiy (qora)
Umumiy (qora)
Umumiy (qora)
+3,3 8 (qovoqrang)
+3,3 V (qovoqrang)
+5 V (qizil)


42-rasm. ATX ta`minotining qo`shimcha raz`yomi


+3,3 V
+3.3 V
umumiy
+5 B
umumiy
+5 B
umumiy
PWR_OK
+5 V SB
+12 V


41-rasm. 20-kontaktli ATX/NLX ta`minot bloki raz`yomi
( raz`emi tomonidan ko`rinishi)

Intel sistemali platalarda energota`minotni oshirish maqsadida ATX12V ta`minot blokini yangi nusxasi yaratilgan. Buning natijasida

(qora ) Umumiy (qora ) Umumiy





+12 V (sariq) +12 V (sariq)

43-rasm. ATX12V ta`minotsining raz’yomi

sistemali plataga qo`shimcha +12V kuchlanish berish uchun 3.6 -rasmda keltirilgan kuchlanish raz`yomi yaratildi. 3.7- rasmda ATX12V kuchlanish raz’yomlarini (adapterini) bog’lanishi keltirilgan.

44- rasm. ATX12V adapterini tashqi ko`rinishi.

9.2.3 Periferiya qurilmalarining ta`minot raz`yomlari

Ta`minot bloklari sistemali plataga ulash uchun mo`ljallangan raz’yomlardan boshqa tashqi periferiya qurilmalariga diskli jamg’aruvchilar, ichki ventelyatorga kuchlanish berish uchun bir qator kuchlanish raz’yomlarini o`z ichiga oladi. SHu ta`minot raz’yomlarini ayrimlarini tiplarini keltiramiz.

9.2.4 Diskli jamg’aruvchilar va periferiyali qurilmalarning ta`minot raz’yomlari

Diskli jamg’aruvchilarni ta`minot raz’yomlari simlarining vazifasi va rangiga qarab standartlashtirilgan. Diskli jamg’aruvchilarni va periferiyali qurilmalarining ta`minot raz’yomlari 44-rasmda keltirilgan.

+12V (sariq)
Umumiy (qora)

Umumiy (qora)

+5 V (qizil)

а)

б)



+5V (qizil)
Umumiy (qora)
Umumiy (qora)
+12 V (sariq)

45-rasm. Diskli jamg’aruvchilar va periferiyali qurilmalarining ta`minot raz’yomlari.

Diskli jamg’aruvchilar xamda SHK ga qo`shimcha diskovod ulash uchun 46- 47- hamda 48-rasmlarda keltirilgan ta`minot abellari, kabel adapterlaridan foydalaniladi.

+12V (sariq)
Umumiy (qora)
Umumiy (qora)
+5 V (qizil)

46-rasm. Diskli jamg’aruvchi uchun ta`minot kabelining raz’yomi.

47-rasm. Umumiy Y- ko`rinishdagi kabelli adapter

48-rasm. Oraliq kabelli adapter
(periferiya qurilmasi- egiluvchan diskdagi jamg’aruvchi)