O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna



Download 2,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet144/206
Sana22.01.2022
Hajmi2,44 Mb.
#399679
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   206
Bog'liq
Ona tili 1 kurs talabalar uchun

So‘zning  lug‘aviy  ma’nosi
.  So‘zning  muhim  belgisi  ma’noga egaligidir. So‘z 
ma’nosida  borliqdagi  biror narsa-hodisa haqidagi tushuncha aks etadi. Tushuncha 
tafakkur  birligi  bo‘lib,  narsa  va  hodisalarning  mantiqan  ajratilgan  muhim 
belgilarini  umumlashtirib,  birlashtirib  aks  ettiruvchi  fikr  shaklidir.  Tushunchaning 
sezgi,  idrok  va  tasavvurdan  farqi  shundaki, u konkret belgi va jihatlarni emas, eng 
umumiy  belgilarnigina  saqlab  qoladi.  Tushuncha  uchun  umumiylik  xos.  Masalan, 
borliqda  turli-tuman daraxt mavjud. Ular bir-biridan bargi, tanasining rangi, shakli, 


133 
 
 
bo‘yi,  mevali-mevasizligi  va  boshqa  belgilari  bilan  farq  qiladi.  Biroq  ongimizdagi 
daraxt  tushunchasi  “yo‘g‘on  tanali,  shoxlab  o‘sadigan  ko‘p  yillik  o‘simlik”  degan 
umumlashma  tasavvurdan  iborat.  Bu  tushunchada  daraxtlarning  eng  muhim 
belgilari  umumlashtirilgan  bo‘lib,  unda  borliqdagi  alohida  daraxtlarning  konkret, 
muhim  bo‘lmagan  belgilari  (bargining  shakli,  tanasining  rangi,  shakli,  bo‘yi, 
mevali-mevasizligi)  aks etmagan.   
   Kishining  fikrlashi  tushuncha  asosida  vujudga  keladi.  Shu  ma’noda,  so‘z  – 
tushunchaning  tildagi  ifodasi.  So‘z  tushunchaning  moddiy  qobig‘ini 
shakllantiruvchi  va  ichida  saqlab  turuvchi  “idish”ni  tashkil  etsa,  tushuncha 
so‘zning mazmun tomonini – ma’nosini tashkil etadi. 
  Tushuncha  va  so‘z  orasidagi  izchil  aloqa  –  nihoyatda  keng  masala.  Bunda 
jamiyat,  milliylik  va  voqelik  munosabatlari  katta  ta’sir  ko‘rsatadi.  Masalan,  biz 
(o‘zbeklar)  qor  tushunchasini  bir  so‘z  bilan  ataymiz,  eskimoslar  esa  taxminan  10 
xil  so‘z  bilan  qor  turlarini  farqlaydi  va  aksincha  biz  otning  50  dan  ortiq  turini 
alohida-alohida  so‘z  bilan  farqlaymiz.  O‘zbek  uchun    ot  va  uning  turlarini 
anglatuvchi  baytal,  biya, ayg‘ir, qulun, toy, g‘o‘nan, do‘nan kabi tafakkur birliklari 
(biz bu so‘zlarning ma’nosini nazarda tutyapmiz) tushunchadir. Demak, tushuncha 
milliy  xususiyatga  ham ega. 
    Yuqorida  aytilganlar  so‘z  va  tushuncha    biri  ikkinchisini  talab  etadigan,  bir-
birisiz  mavjud  bo‘la  olmaydigan  dialektik  munosabatdagi  birliklar  ekanligidan 
dalolat  beradi.  Shunday  yaqin  aloqa  va  bog‘lanishda  bo‘lgani  holda  so‘z 
tushunchaga,  tushuncha  esa  so‘zga  teng  emas  va  ularning  har  birining  o‘ziga  xos 
xususiyatlari  bor. 
  

Download 2,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish