O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. Umarov psixologiya

bosqich:

• 
  0‘qituvchi yakka va guruh xatolarining umumiy miqdori (soni) bo‘yicha tushuncha berib, ulami alohida-alohida sharhlab beradi.
  

„YaKKA XATO“ bo‘limidagi umumiy sonlaming sharhi:
Agar yakka xatolar soni 30 gacha bo‘lsa, bunday tinglovchilarda tashkilotchilik, konstruktivlik qobiliyati etarli, ular mustaqd ravishda har bir ishni tashkil eta oladilar, turli sharoitlardagi harakatlar vaqtida mantiqli ulaming ketma-ketligini tashkil eta oladilar.
Agar yakka xatolar soni 30 dan 40 gacha bo‘lsa, bunday tinglov­chilarda tashkilotchilik qobiliyati yetarli emas, biron bir ishni yoki faoliyatni tashkil etishlarida qiynaladilar yoki pala-partishlikka yo‘l qo‘yadilar. Shuning uchun ular alohida kurslarda o‘qishlari yoki mantiqiy fikrlashga o‘rganishlari kerak bo‘ladi.
Agar xatolar son 40 dan yuqori bo‘lsa, bunday tinglovchilarda tashkilotchilik, mantiqiy fikrlash qobiliyati etarli emas, ular o‘z ustilarida ishlashlari kerak bo‘ladi yoki maxsus treninglar kurslarida o‘qishlariga to‘g‘ri keladi.
„GURUH XATOSI“ bo‘limidagi umumiy sonlaming sharhi:
— Agar xatolar soni 30 gacha bo‘lsa, bu guruhlardagi tinglovchilar bir- birlarini tushunishga harakat qilganlar, bir-birlarini ishontira olganlar va natijada bir xil natijaga erishganlar. Demak, guruhda samimiy munosabat o‘matilgan, fikrlar bir joydan chiqqan.
— Agar guruhning xatolar soni 30 dan 40 gacha bo‘lsa, bu guruhda tinglovchilaming bir muqimga kelishlari qiyin bo‘lgan, tortishuvlar yuzaki yoki ishonarsiz bo‘lgan yoki guruh a'zolari bir- 142 birlarini tushunishga sust holda intilganlar yoki vazifaga beparvoroq bo'lganlar, yoki bir-birlarini xafa qilib qo‘yishdan cho‘chiganlar, yoki guruhning barcha a'zolari yuzaki holda kelishilgan-u, aslida esa har kim o‘z fikrida qolgan bo‘lishi mumkin. Samimiy munosabat bu guruhda o‘z aksini topmagan.
Agar guruh xatosining soni 40 dan ortiq bo‘lsa, bu guru? a'zolari umuman bir-birlari bilan kelisha olmaganlar, o'zaro ishontirish bo‘lmagan. Har kim o‘z fikrida qolgan. Samimiy munosabat o'matilmagan.
Izoh: Bajarilgan vazifani baholashning yana bir turi quyidagicha: tinglovchilarning javoblari o‘qituvchi tomonidan berilgan ,,TO‘G‘RI JAVOB“ ning yarmidan ko‘piga to‘g‘ri kelgan boisa „qoniqarli“, 75 % to‘g‘ri kelgan bo‘lsa „yaxshi“, 100 % to‘g‘ri kelgan bo'lsa ,,a’lo“ deb belgilash mumkin.

8. 
   bosqich:
   

— Misol tariqasida „Men-tashkilolchisi“ mavzusidagi blis-o‘yin- ning chizmasini keltirish mumkin. (har bir o‘qituvchi o‘z predmeti o‘tayotgan yoki o‘tgan mavzusi asosida blis-o‘yin shaklidan foydalanib, o‘yin mazmunini tuzishi mumkin);
- o‘qituvchi mashg‘ulotni yakunlaydi. Guruhlaming ba’zilariga, ulaming faoliyatlariga o‘z fikrini bildiradi. Ushbu trening ulami nimalarga o'rgatganini, ular shu trening orqali nimalami bilib olganlari bilan qiziqadi va kerakli savollami beradi.

3. 
   jadval
   

Blis-o‘yin „Men-tashkilotchisi“

Guruh bahosi	Guruh xatosi	To‘g*ri javob	Yakka xato	Yakkf baho	Guruh- dan chetla- shish	Harakatlar mazmuni
		5				Tadbir rejasini tuzish
		2				Tadbiming maqsadini belgilash
		3				Tadbiming mazmunini tanlash

		8				Tadbimi boshlash yo‘lini tanlash vauning ssenariy- sini yozish
		12				Tadbimi repetisiyaqilish
		7				Bo‘lajaktadbirga tomosha- binlaming munosabatlarini oldindan ko‘rabilish
		9				Tadbimi vaqtlargabo‘lish
		1				Tayyorlangan tadbiming boshqa tadbirlarga nisba- tan dolzarbligini baholash
		4				Tadbiming mavzusini tuzish
		6				Bo‘lajaktadbiming eng qi- ziqarli, ta’sirli nuqtalarini tanlash
		13				0‘tkaziladigan tadbiming yakuniy tahlili vakeyingi tadbirgatayyorgarlik
		10				Tadbirdaishlatiladigan tur- li texnikalami tayyorlash masalalarini hal etish
		11				Tadbir o‘tkaziladigan joy- ni jihozlash hamda kerakli texnikani tayyorlash

Asosiy tushuncha va atamalar

Interfaol ta’lim metodlari va ularning pedagogik-psixologik jihatlari, auditoriya bilan ishlashning ijtimoiy-psixologik shartlari, faol o‘qitish metodlar va ularni tashkil etish, breynshtorming metodi, bahs turlari, aqliy hujum, kichik guruhlarda ishlash, davra suhbati, ishbop o‘yin, rolli o‘yin, bahs-munozara, muammoli vaziyat, loyiha kabi faol ta’lim metodlari.
Rezyume
0‘zbekiston Respublikasida qabul qilingan „Kadrlar tayyorlash- ning milliy dasturi“da ko‘rsatilgandek, o‘quvchilarning mustaqil fikrlashi, ijod qilishi, izlanishini ta’minlaydigan faol o‘qitish usullarini
144

qo‘llash hozirgi zamon talabidir. 0‘quvchi-talabalaming bilim, malaka va ko‘nikmalarini mazmunan takomillashtirish va sifatini yaxshilash uchun yangi pedagogik va axborot-kommunikasiya texnologiyalarini ta’lim tizimida qo‘llash maqsadga muvofiqdir. Har qanday interfaol ta’lim usullari bilan ishlash insondan aqliy harakat qilishni talab qiladi. Aqliy harakatlar shaxsning ongli tarzda, ichki psixologik mexanizmlar vositasida amalga oshiradigan turli-tuman harakatlar bo'lib, ular yordamida har qanday yangi pedagogik texnologiyalami egallash orqali bilimdonlikning barcha ko‘rinishlarini mukammallashtirish mumltin bo‘ladi.
у Bob yuzasidan savol va topshiriqlar
♦

1. 
   Interfaol ta’lim metodlari deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Interfaol ta’lim metodlarining psixologik qonuniyatlari deganda nima nazarda tutiladi?
   
3. 
   Auditoriya bilan ishlashning ijtimoiy-psixologik omillari nimalarda
   

namoyon bo‘ladi?

4. 
   Faol o‘qitish metodlari va ulami tashkil etishning pedagogik- psixologik asoslarini bayon eting?
   
5. 
   Interfaol ta’lim shakllanni samarali amalga oshirishga qo’yiladigan pedagogik-psixologik talablar nimalardan iborat?
   
6. 
   Interfaol ta’lim metodlaridan foydalanish to‘g‘risida shaxsiy mulohazalaringizni yozma tarzda bayon eting?
   
7. 
   Seminar darsida har bir talaba bittadan interfaol ta’lim metod­larining ssenariysini taqdimot qilish.
   
8. 
   Interfaol ta’lim metodlaridan namunalar keltiring?
   
9. 
   Breynshtorming metodi qanday metod?
   

6. 
   BOB
   

OLIY TA’LIM PSIXOLOGIYASI
Bobning qisqacha mazmuni