O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

r

 

Agar tabiiy va su’niy yеrga ulash qurilmalari bir vaqt o’zida qo’llanilsa talab

 

etiladigan 

, 

R

e

 

quyidagi 

formula 

bilan 

aniqlanadi:

 

R

u  



 

R

i 

R

r 

/(

R

i  



 

R

r 

) 

 

4. Yerga ulash qurilmalarni o’lchamlari va matеriallari tanlab olinadi. Tanlab 

olingan  yеrga  ulash  qurilmalarini  formulaga  muofiq  talab  etadigan  qarshiligidan 

bittasiga yoyilishi tok qarshiligi aniqlanadi.

 

5.  Agar  bitta  yerga  ulash  qurilmani  qarshiligi  sun’iy  yerga  ulash  qurilmani 

talab etadigan qarshiligidan  ko’p  bo’lmasa  (R1

qurilma olinadi va yеrga ulash qurilmalarini ekvivalеnt qarshiligi aniqlanadi. Agar  

---

37 

 

bф

 

(R1>Ru)  bo’lsa,  unda  bir  nеcha  parallеl  ulangan  su’niy  yеrga  ulash  qurilmalar 

olinadi.

 

6. Parallеl ulangan yеrga ulash qurilmalarini soni quyidagicha aniqlanadi.

 

 

n 



 

R

1/



R

u

 

 

bu  yеrda: 



 

-  o’zaro  joylashtirishni hisobiga oluvchi  yеrga  ulash  qurilmalani 

foydalanish  koeffitsiеnti  (tahminan  tanlab  olinadi):  bir  qator  joylashgan 

elektrodlarni  soni,  kontur  bo’yicha  joylashgan    elektrodlarni  soni, ularni orasidagi 

masofasi, shu masofani elektrodni uzunligiga nisbati.

 

Olingan  sonni  butun  songacha  qisqartiriladi  va  asldagi  foydalanish 

koeffitsеnti

 

 

aniqlanadi. So’ng sun’iy elеktrodlarni aslidagi qarshiligi aniqlanadi.

 

 

R

nф   



 

R

1 /(

n



ф

) 

 

7. Vеrtikal elеktrodlarni bir-biri bilan ulash uchun mеtalli tasma qo’llaniladi. 

Ulanadigan  tasmani  yoyilib  kеtishi  tok  qarshiligi  aniqlanadi.  (Uni,  tasma  uzunligi 

bo’ylab  yerga  yotqizilgan  deb  qarshiligi  aniqlanadi).  Tasmani  foydalanish 

koeffitsiеnti  hisobga  olgan  holda,  tasmani  yoyilib  kеtish  tok  qarshiligi  quyidagicha 

bo’ladi:

R

n  



 

R

1

n 

/

η



Vеrtikal  joylashgan  elеktrodlar  va  ularni  biriktirib  turgan  tasmalarni  parallеl 

ulangan  deb  ekvivalent  qarshiligi  hisobga  olinadi  va    yеrga  ulash  qurilmalari  yoyilib 

kеtish tokni asl qarshiligi  aniqlanadi:

 

R

uф  



 

R

bф 

R

n 

/(

R

bф



 

R

n 

) 

---