O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

d)Inson tanasidan tokni o’tgan yo’li.

 

 

Inson  tanasidan  tokni  o‟tgan  yo‟li  ham  katta  ahamiyatga  ega.  Agar  elektr  tok 

muhim  organlaridan  yurak,  o‟pka,  miyalaridan  o‟tgan  bo‟lsa  o‟ta  xavfli,  boshqa 

yo‟llardan o‟tgan bo‟lsa, hatari kamroq bo‟ladi. 

Inson  tanasidan  o‟tayotgan  tok  eng  ko‟p  uchraydigan  yo‟llari  aniqlangan.  Tez 

uchrab turadigan yo‟l o‟n qo‟l-oyoqlar, undan keyin, qo‟l-qo‟l va chap qo‟l-oyoqlar. 

c) Inson tanasidan o’tgan tokning chastotasi .

 

 

O‟zgaruvchan  tok  xatarligi  tokni  chastotasiga  bog‟liq.  Tadqiqotlar  bilan 

aniqlanganki,  tokni  chastotasi  10  gs  dan-  500  gs  gacha  birdek  xavfli.  500  gs  dan 

---

10 

 

oshgan sari fibrilyasion tok miqdori oshib boradi, va chastotasi 1000 gs dan oshgandan 

keyin yahshigina havsizligi kamayadi. 

 

 

 

 

 

Tokni yurak 

T 

kardiosikl fazasi vaqtida o‟tish havfi 

 

а) cog‟ odamning elektrokardiogrammasi; b) o‟tayotgan tok miqdorini 

vaqtga bog‟liqligi 

 

O‟zgarmas  tok  xatarligi  kamroq  va  chastotasi  50  gs  li  o‟zgaruvchan  tokga 

nisbatan fibrilyasion tok miqdori 3-4 barobar yuqoriroq. Lekin o‟zgarmas tok ta‟sirida 

inson  o‟tkir  o‟g‟riqlarni  sezadi.  O‟zgarmas  tokni  xatarligini,  o‟zgaruvchan  tokga 

nisbatan,  faqat  tok  kuchlanishi  400  V  gacha  haqiqat  desa  bo‟ladi.  O‟zgarmas  tok 

kuchlanishi 400-600 V oralig‟ida va 50 gs li o‟zgaruvchan tikni xatarligi tahminan bir 

xil. O‟zgarmas tokni kuchlanishi 600 V dan oshgan sari inson uchun xatarliroq bo‟lib 

boradi.  Buni  fiziologik  jarayonlari  ta‟siri  bilan  tushuntiriladi.  Demak,  insonga  elektr 

tokni  ta‟siri  turli  va  har  xil  faktlar  bilan  chambarchas  bog‟liq.  Inson  tanasidan  tokni 

o‟tkazuvchanligi  fizikaviy  biokimyoviy  va  biofizikaviy  jarayonlaridan  bog‟liq,  shu 

uchun elektr tokiga inson tanasini qarshiligi bir tekis emas.