O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Elektrod o`smasi 

Tokni ulanish nuqtasidan payvandlash simining uchigacha bo`lgan masofa elektrod 

 o`smasi  deyiladi.  Elektrod  o`smasining  ortishi  bilan  yoyning  turg`un  yonishi  va 

chokning  shakllanishi  yomonlashadi,  metall  sochrashlar  ko`payadi.  O`smaning 

kichikligi  esa  payvandlash  jarayonini  qiyinlashtiradi,  gaz  saplosini  va  tok  ulagich 

uchlikni kuyishiga olib keladi. 

---

 

Elektrod chiquvi 

Elektrod  chiquvi  gaz  saplosi  uchidan  elektrodning  chiqib  turgan  uchigacha  bo`lgan 

masofa.    Elektrod  chiquvi  ortgan  sari  payvand  zonasini  himoyasi  yomonlashadi. 

Elektrod  chiquuvi  kamayganda  payvandlash  texnikasi  murakkablashadi.  Bu 

qiynchilik burchakli va tavrli birikmalarni payvandlaganda yaqqol namoyon bo`ladi. 

 

Elektrod o`smasi va chiquvi elektrod simning diametriga bog`liq bo`ladi. 

Elektrod 

diametri, mm 

0,5-0,8 

1-1,4 

1,6-2 

2,5-3 

Elektrod 

o`smasi 

7-10 

8-15 

15-25 

18-30 

Elektrod 

chiquvi 

7-10 

7-14 

14-20 

16-20 

Gaz sarfi 

5-8 

8-16 

15-20 

20-30 

Payvandlash rejimi kattaliklarining to`g`ri tanlangan yig`indisi payvandlashning uchta 

bosqichida uni turg`unligini taminlaydi. 

1-Yoyni yoqishda va ishchi payvandlash rejimini shakllanishida; 

2-Ishchi rejimlarning keng oraliqlarida 

3-payvandlashni tugallashda 

Payvandlash  jarayoni  elektrik  va  issiqlik  xarakteristikalari  vaqt  o`tishi  mobaynida 

o`zgarmasa  yoki  ma‟lum  dastur  asosida  o`zgarsa  turg`un  deb  xisoblanadi.  Shuninig 

uchun  mexanizatsiyalashgan  gaz  ximoyasidagi  pyvandlashni  o`zgarmas  yoy  bilan, 

impuls-yoyli usul bilan, energiyani boshqaruv tizimi bilan amalga oshiriladi 

Kam  uglerodli  va  kam  legirlangan  po`latlarni  karbonat  angidrid  gazi  muxitida 

payvandlashning taxminiy rejimlari. 

Metal 

Kromka  Qatlam

Sim 

Tok, A  Kuchlanis

Payvand

CO

2

 

---

qalinligi

, mm 

ochish 

lar soni  diametri, 

mm 

h V 

lash 

tezligi, 

m/soat 

sarfi 

dm

3

/mi

n 

0,6-1,0 

 

1 

0,5-0,8 

50-60 

18 

20-25 

6-7 

0,6-1,0 

 

1 

0,5-0,8 

50-60 

18 

25-35 

6-7 

1,2-2,0 

 

1-2 

0,8-1,0 

70-110 

18-20 

18-24 

10-12 

3-5 

 

1-2 

1,6-2,0 

160-

200 

27-29 

20-22 

14-16 

6-8 

 

2 

2 

280-

300 

28-30 

25-30 

16-18 

6-8 

 

1-2 

2 

280-

300 

28-30 

18-22 

16-18 

8-12 

 

2-3 

2 

280-

300 

28-30 

18-20 

16-18 

12-18 

 

2 

2 

380-

400 

30-32 

16-20 

18-20 

> 20 

 

2 

4 

2-2,5 

2-2,5 

440-

460 

420-

440 

30-32 

30-32 

16-20 

16-20 

18-22 

> 25 

 

10 i 

bolee 

2-2,5 

440-

500 

30-32 

16-20 

18-22 

> 40 

 

12 i 

bolee 

2-2,5 

3 

440-

500 

400-

750 

30-32 

34-36 

16-20 

16-20 

18-22 

18-22 

 

---

Payvandlash texnikasi 

Uchma  uch  birikmalar  -  Qalinligi  0,8mm  dan  4mm  gacha  bo`lgan  metallarni 

qirralarini  ochmasdan  yig`ish  va  payvandlash  moslamalarida  ajraladigan  mis  yoki 

zanglamaydigan  tagliklar  yordamida  yoki  qolib  ketadigan  po`lat  tagliklar  yordamida 

payvandlagan maqul 

 

 

Buyum tayorlangan materialdan yasalgan qolibketadigan tagliklar 

 

Yupqa  metalni  tepadan  pastga  qartib  orqaga  qaragan  burchak  ostida  payvandlagan 

maqul.  4mm  dan  qalin  metallarni  tagliksiz  ham,  taglik  bilan  ham  payvandlasa 

bo`laveradi.  

Qalin metallarni geliy bilan yoki argon geliy aralashmasida payvandlagan maqul(40% 

+60%). Gorelkaning tiklikdan kichkina og`ishi detal qirralarini erimay qolishiga olib 

kelishi mumkin. 

---

 

 

Burchak va tavrli birikmalar 

 

 

---

 

Tavrli payvand birikmalarini 1,6 mm diametrli sim elektrodlar bilan pastki holatda 

CO

2

 gazi himoyasida payvandlashda  payvandlash rejimini aniqlash namogrammasi.  

Ustma ust payvand birikmalar 

 

Gorizontal payvand choklari