Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta'lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti «muqobil energiya manbalari» kafedrasi


Rasm 3. Turli xil energiya tashuvchilarning shartli ko‘rinishdagi, yillarga nisbatan dunyo bo‘yicha iste’moli (amaldagisi va kutilayotgani)



Download 11,95 Mb.
bet61/126
Sana31.12.2021
Hajmi11,95 Mb.
#275976
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   126
Bog'liq
YO‘NALISHGA KIRISH

Rasm 3. Turli xil energiya tashuvchilarning shartli ko‘rinishdagi, yillarga nisbatan dunyo bo‘yicha iste’moli (amaldagisi va kutilayotgani).

Mutaxassislar fikriga ko‘ra dunyo yoqilg‘ini umumgeologik zahiralarini 200 mln. TVtsoat deb taxmin qilingan edi, keyinchalik zamonaviy texnologik usullar yordamida 28000 mln. TVtsoat yoqilg‘ini qazib olish iqtisodiy jihatdan samarali deb topildi. Bu dunyoda qazib chiqarilayotgan yoqilg‘i miqdoridan 380000 marotaba ko‘p.

Elektr maydon kuchlari q zaryadni M nuqtadan cheksizlikka emas, faqat N nuqtasiga ko‘chirganda, zaryad bosib o‘tgan yo‘l shakli qanday bo‘lmasin, qo‘shma maydonning energiya zaxirasi kamayganiga teng bo‘lgan ish A bajariladi:

A = WM – WH

WM = qφM va WH = qφH bo‘lgani sababli,

A = q(φM – φH)

Shunday qilib, ish ikki nuqtaning (M va N) potentsiallar ayirmasiga M – φH) teng ekan.

Elektrostatik maydondagi ikki nuqta potentsiallarining ayirmasi shu nu?talar orasidagi elektr kuchlanish deb ataladi (U ?arfi bilan belgilanadi). Demak

Agar maydonning barcha nuqtalardagi potentsiallarga boshqa doyimiy kattalik qo‘shilsa formulalari o‘z kuchini yoqotmaydi, misol



Demak, faqat cheksiz masofadagi nuqtaning o‘zi emas, balki maydonning xoxlagan nuqtasining potentsialini nolga teng deb qabul qilish mumkin ekan. Shunda maydonning xoxlagan nuqtasining potentsialini sinov zaryadini shu yangi nuqtaga ko‘chirish natijasida maydon energiyasi kamaygan qiymatini (yoki maydon o‘z kuchi bilan bajargan ishni) zaryad qiymatiga nisbati sifatida belgilash mumkin. Texnik hisoblar uchun nol potentsialini yerning yuzasida tanlash qulay.

formulada potentsiallar ayirmasini kuchlanishga almashtirib, quyidagini olamiz:

A = qU,

bundan ,

ya'ni maydonning ikki nuqtasi orasidagi elektr kuchlanish maydon kuchlari q zaryadni bir nuqtadan ikkinchisiga ko‘chirishda bajargan ishini shu zaryad qiymatiga bo‘lgan nisbatiga teng.

O‘lchash birliklarining Xalqaro SI sistemasida, avval qayd etilgandek, ish va energiya joullarda o‘lchanadi (J). Shu sababli kuchlanishning o‘lchash birligi vazifasini J/C yoki volt (V) bajaradi.

Shunday bo‘lganda,

Kuchlanishning kattaroq o‘lchash birligi sifatida kilovolt (kV) ishlatiladi

1 kV = 103 V,

mayda birliklari – millivolt (mV)

1 mV = 10-3 V

va mikrovolt (μV)

1 μV = 10-6 V.

Elektr kuchlanish elektrotexnikada ishlatiladigan kattaliklarning eng muhimlaridan biri bo‘ladi. Kuchlanish vositasida elektr maydon kuchlanganligi, elektr maydon sari zaryadlar harakatlangandagi ish va quvvat aniqlanadi.

misol. Zaryad q = 2*10-4C ko‘chirilganda elektr maydon A = 0,4 J ish bajardi. Zaryad harakat qilgan yo‘lining boshlanish va oxirgi nuqtalari orasidagi kuchlanishni aniqlang.

Kuchlanish




Download 11,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish