Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta'lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti «muqobil energiya manbalari» kafedrasi

1.12-masala.

Yechish. Qisqa tutashtirilgan tok manbai E.YU.K;

Tok manbaiga qarshilik ulanganda.

Ikkala tenglamaning o‘ng tomonlari bir – biriga teng, Ya’ni

E.YU.K. quyidagiga teng bo‘ladi:

1.13-masala.

Yechish. tenglamadan foydalanib, iste’molchining qarshiligini topamiz;

To‘la zanjir uchun Om qonunidan foydalanib E.YU.K ni topamiz;

1.14-masala.

Yechish. Zanjirning umumiy karshiligi:

Zanjirning barcha shaxobchalaridagi tok kuchi bir xil bo‘ladi, Ya’ni

Xar bitta rezistordagi kuchlanishning tushushi va quvvati quyidagicha teng.

,

,

,

,

,

.

1.15-masala.

Yechish. Dvigatelning stator cho‘lg’amlaridan o‘tayotgan tok:

Lampadan o‘tayotgan tok:

Kirxgofning birinchi qonuniga asosan, liniyadagi tokni topamiz:

Har bitta iste’molchining qarshiligi:

Umumiy o‘tkazuvchanlik:

Umumiy qarshilik:

1.16-masala.

Yechish. Simning ko‘ndalang kesim yuzasi:

Simlarning qarshiligi:

Liniyadagi yo‘qotiladigan kuchlanish:

Liniyaning quvvati:

Iste’molchining quvvati:

Liniyaning foydali ish koeffitsenti:

1.17-masala.

Yechish. Om qonuniga asosan uchunchi uchastkadagi tok.

Ketma –ket zanjirning birinchi xossasiga asosan, zanjirdagi tok;

Om qonuniga asosan,

Butun zanjir qismlaridagi kuchlanish:

1.18-masala.

Yechish. Formulaga asosan.

Butun zanjir qismlaridagi kuchlanish:

Uchastkalardagi toklar;

, ,

1.19-masala.

Yechish. YUqori tarmoq qarshiligi.

O‘rta tarmoq qarshiligi.

Quyi tarmoq qarshiligi;

Zanjir tashqi uchastkasining o‘tazuvchanligi.

SHu uchastkaning qarshiligi.

Butun zanjir toki;

O‘rta tarmoqdagi tok;

Quyi tarmoqdagi tok

Generator ichidagi kuchlanish tushuvi

1.20-masala.

Yechish. Yuklama toki

Yuklama kuchlanishi va toki bitta akkumlyatorning razryad toki I_p va kuchlanishi ye dan katta bo‘lgani uchun m parallel gruppani har qaysisida n elementdan qilib, aralash ulashni qo‘llash kerak.

Parallel gruhlar soni

bunda deb olamiz

Guruxdagi akkumlyatorlar soni;

Akkulyatorlarning umumiy soni :

dona

1.21-masala.

Yechish. 1. Toklarning musbat yo‘nalishini tanlaymiz (sxemada kursatilgan).

2. Bu zanjirda ikkita tugun bor, shuning uchun Kirxgofning birinchi qonuniga asoslanib S tugunga tenglama tuzamiz:

3. Kirxgofning ikkinchi qonuniga asoslanib ABCLA kontur uchun;

LCDKI kontur uchun:

4. Tenglamalarga harflarning o‘rniga ularning qiymatlarini qo‘ysak, quyidagilarni xosil qilamiz:

yoki

Uchinchi tenglamadan:

va qiymatlarni birinchi tenglamaga qo‘ysak;

Demak, toklar musbat ishorali ekan. SHuning uchun ham toklarning yo‘nalishi to‘g’ri tanlangan bo‘lib, ye₁ va ye₂ mannbalar generator holatida ishlaydi.

1.22- masala.

Yechish. Tugun kuchlanishi:

Tarmoqlardagi tok.

Tekshirish;

1.23-masala.

Dvigateldagi tokning kuchi.

Elektropechkadagi tokning kuchi

Liniyadagi tok kuchi

1.24-masala.

Yechish:

Quvvati

bo‘lganligi uchun cho‘g’lanma lampochkaning qarshiligi:

Yigirmata parallel ulangan lampochkaning umumiy qarshiligi:

1.25-masala.

Yechish. Zanjirning umumiy qarshiligi.

Birinchi qarshilikdagi tok

Birinchi qarshilikdagi kuchlanish

Zanjirning tarmoqlangan qismidagi kuchlanish

Tok

Tok

1.26-masala.

Yechish. Zanjirning hamma uchastkalarida toklar uchun ixtiyoriy yo‘nalishlar tanlab olamiz. Bu yo‘nalishlar (2.13 – rasm) ko‘rsatilgan.

Uchta tenglama tuzamiz. Ulardan birini Kirxgofning birinchi qoidasiga asosan, ikkitasini esa Kirxgofning ikkinchi qoidasiga asosan tuzamiz.

Birinchi tenglamani V nuqta uchun tuzamiz;

(1)

Ikkinchi tenglamani ABVJZDA kontur uchun tuzamiz;

(2)

Uchinchi tenglamani DGVJZD kontur uchun tuzamiz;

(3)

So‘ngi ikki tenglamaga son qiymatlar qo‘ysak, quyidagilarni xosil qilamiz:

(4)

(5)

So‘ngi tenglamaga tokni qo‘ysak:

(6)

(5) tenglamani 0,3ga ko‘paytirib va (4) tenglamaga qo‘shib, quyidagini topamiz;

Bundan

J va Z nuqtalar orasidagi kuchlanish;

I₂ tokning oldidagi manfiy ishora bu tokning haqiqiy yo‘nalishi 2.10 – rasmda ko‘rsatilgan yo‘nalishga teskari ekanligini, demak ye manba iste’molchi rejimida ishlayotganligini ko‘rsatadi.