Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta'lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti «muqobil energiya manbalari» kafedrasi

18 -amaliy mashg‘ulot

Vodorod yoqilg‘isi va uni olish usullari.

Fazalar yuklamasi bir xil bo‘lganda iste'molchilarni yulduz sxemasida ulash

Bir xil yuklamali simmetrik uch fazali sistemani xisoblash uchun uning bir fazasini xisoblasa kifoya.

Faza qarshiliklari Z bir xil bo‘lib, yulduz sxemasida ulangan iste'molchi simmetrik uch fazali sistemaga ulangan deb olaylik .

Simmetrik zanjirda faza kuchlanishi

.

Faza va liniya toklari

Fazaning o‘rtacha yoki aktiv quvvati

Zanjirning aktiv quvvati

,

bo‘lgani uchun.

Fazaning reaktiv quvvati

Zanjirning reaktiv quvvati

Zanjirning to‘liqquvvati

1-misol. Uch fazali generator o‘ramlari yulduz sxemasida ulangan. xar bir fazaning e.yu.k.si 220V. Aktiv qarshiligi 6 Ω va induktiv qarshiligi 8 Ω bo‘lgan uchta g’altak generatorning iste'molchisi bo‘ladi.

Faza va liniya toklari hamda g’altaklar yulduz sxemasida ulangandagi o‘rtacha umumiy quvvatni aniqlang.

xar bir fazaning to‘li qarshiligi

Iste'molchining faza kuchlanishi taxminan generatorning e.yu.k.siga teng bo‘ladi, ya'ni 220 V; shunda generator o‘ramlarining ?arshiligi kichik deb olinadi. Liniya kuchlanishi

.

Faza tokiga teng bo‘lgan liniya toki

.

xar bir fazaning quvvat koeffitsienti

Zanjirning aktiv quvvati

.

Elektr lampalar va elektr motorlarni uch fazali zanjirga ulash

Elektr lampalar 220 V nominal kuchlanishda ishlashga mo‘ljallangan bo‘ladi. Bu lampalar tarmoqa yulduz sxemasida ulanadi.

Uch fazali elektromotorlarning o‘ramlari 220 va 380 V nominal kuchlanishda ishlashga mo‘ljallangan bo‘ladi. Xar bir uch fazali elektromotor uch fazali tarmoqqa yulduz va uchburchak sxemalarida ulanishi mumkin. Odatda uch fazali elektromotor pasportida ulanishga ko‘rsatma berilgan bo‘ladi.

Masalalar yechish namunalari

1–masala. Ko‘ndalang kesim yuzasi S=150 мм² bo‘lgan alyuminiy simdan tortilgan o‘zgarmas elektr uzatish liniyasining uzunligi l=120 km. Agar uzatilayotgan tokning kuchi I=160 A bo‘lsa, liniyaning kuchlanish tushuvi nimaga teng bo‘ladi. Sim materialining solishtirma qarshiligi

Berilgan: м²; м; I=160 A

To‘ish kerak:

Echilishi: Liniyadagi kuchlanish tushuvi Om qonuniga binoan bo‘lib, bunda o‘tkazgichning qarshiligi bo‘lganligi uchun,

Javob:

2–masala. Ichki qarshiligi r=0,5 Om bo‘lgan tok manbaiga R=2,5 Om li tashqi qarshilik ulanganda tok manbai qisqichlardagi kulanish U=6 V gacha ‘asaygan. Zanjirdan o‘tayotgan tokning kuchi I, manbaning ichidagi kuchlanish tushishi U_r, manbaning EYuK , tashqi zanjirda ajralgan N quvvat, manbaining to‘la N₀ quvvati va qurilmaning FIK topilsin.

Berilgan: r=0,5 Оm; R=2,5 Оm; U=6 V.

To‘ish kerak: I=? U_r=? N=? N₀=?

Echilishi: Om qonuniga asosan zanjirning bir qismidan o‘tayotgan tokning kuchi:

Manba ichidagi kuchlanish tushuvi:

Manbaning EYuK i tashqi va ichki qarshiliklardagi kuchlanish tushuvilarining yig‘indisiga tengdir:

Tashqi qarshilikda ajralgan quvvat:

Vt

Manbaning to‘la quvvati esa:

Vt

qurilmaning FIK tashqi zanjirda ajralgan quvvat N ni manbaning to‘la quvvati N0 ga bo‘lgan nisbatiga tengdir:

Javob: I=2,4A , U_r=1,2 В , , N=14,4 Вт , N₀=17,28 Вт , Vt ,

3–masala. qandilga 6 ta 60 Vt li lampochkalar o‘rnatilgan bo‘lib, ular qar quni 6 soat yonsa, bir oy davomida (30 kun) sarf qilingan elektr energiyasining narqi S ni to‘ing. (1 kVt – soat – 40 so‘m)

1). kVt

2). kVt soat

3). so‘m

4–masala. qanotlarining qulochi l=50 m bo‘lgan reaktiv samolyot gorizontal xolatda v=900 kmG/soat tezlik bilan uchayotganda samolyot qanotlarining uchlarida hosil bo‘ladigan potentsiallar ayirmasi u topilsin. Yerning magnit maydoni induktsiyasining vertikal tashkil etuvchisi Tl.

Echilishi: Faradey qonuniga asosan induktsion EYuK magnit induktsiya oqimi o‘zgarishi tezligining teskari ishorali ifodasiga teng.

.

bunda F – samolyot qanotining t vaqt ichida kesib o‘tgan kuch chiziqlariga teng.

Samolyot qanotlari uchlarida hosil bo‘lgan ‘otentsiallar ayirmasi u uning qanotlarida hosil bo‘ladigan induktsiya EYuK ga teng, ya'ni:

.