O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti filologiya fakulteti

15-amaliy mashg’ulot
Mavzu: Sohalarda kasbiy muloqot madaniyati va tildan foydalanish..
REJA:

1. 1. Kasbiy muloqot madaniyati

2.Sohalarda o‘zbek tilidan foydalanish


Tayanch so‘zlar:internet, axborot, hayot, global, muammo, tahdid, material, ma’lumot, yoshlar,taraqqiyot, rivojlanish, yutuq, imkoniyat, jarayon
Mavzuning qisqacha bayoni
Ta’lim jarayonida ilg‘or pedogogik texnologiyalarni joriy etish, darslarda kommunikativ-nutqiy tamoyilni tadbiq etish, texnik vositalar: audio-video apparatlar, o‘quv videofilmlaridan foydalanish, o‘qituvchilarga darslarini texnik vositalar bilan to‘liq ta’minlangan auditoriyalarda o‘tkazish uchun to‘liq shart-sharoit zarur. O‘zbek tili ta’limida zamonaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalanib, mashg‘ulotdan ko‘zlangan natijaga erishish mumkin. Interfaol metodlar boshqa metodlar singari o‘quv mashg‘ulotining tarkibiy qismi sifatida o‘qituvchi va talaba hamkorligini tashkil etishga yordam beradi. Boshqacha aytganda, texnologik jarayonning to‘liq amalga oshirilishi uchun xizmat qiladi. Ayniqsa, til ta’limida ular beqiyos.
Verbal va noverbal muloqot.
Muloqot til vositasi bilan — verbal yoki tilning ishtirokisiz — noverbal amalga oshirilishi mumkin.
Verbal aloqa ogʻzaki aloqa va verbal asos haqida fikr bildirib, ogʻzaki dalil (asos)larni bildiradi. Verbal muloqot jarayonida soʽz muhim oʻrin tutadi. Soʽz talaffuz qilinishi, ichki nutqda takrorlanishi, yozilishi, maxsus ishoralar yordamida ifodalanishi mumkin. Muomala faqat kishilar oʻrtasidagi axborot almashishdangina iborat boʻlmay, balki kishilarning his-hayajonlarini ham qamrab oladi. Muomalaning bu tomoni noverbal kommunikatsiyani tashkil qiladi. Noverbal muloqot vositalari boʻlib imo-ishora, harakat, ohang, intonatsiya, pauza, kulgi, tabassum, koʽz qarash, koʽz yoshi va boshqalar xizmat qiladi. Noverbal muloqot vositalar verbal muloqotni toʻldiradi. Noverbal vositalar yordamida bir soʽzga koʻplab ma’no berish mumkin.
Tillarni oʽrgatishda shu til sohibiga xos boʻlgan noverbal vositalarni ham oʽrgatish lozim. Aks holda chet til toʻla oʽzlashtirilmaydi.
Chunki turli tillardagi noverbal vositalar ham soʽzlar kabi bir-biridan farq qiladi. Muloqot jarayonida talabalarni yuzma-yuz o‘tqazish ijobiy samara beradi.
Muloqot jarayonida tilga xos boʻlgan noverbal vositalardan to‘gʻri foydalanish muloqot madaniyatining tarkibiy qismi hisoblanadi.
Muloqot texnikasi tug'ma iste’dod yoki nasldan naslga o‘tuvchi xususiyat emas. Balki izlanish, ijodiy mehnat mahsulidir. Ushbu faoliyat zaminida ijodiy mehnat yotadi. Shuning uchun ham muloqot mahorati hamma uchun standart, ya’ni bir qolipdagi ish usuli emas, balki u har bir kishining o'z ustida ishlashi, ijodiy mehnati jarayonida tashkil topadi va rivojlanadi. Muloqot texnikasini san’at va mahorat deb tushunish to‘g'riroq bo'ladi.
Chunki nutqiy san’at - bu qandaydir qo'l bilan tutib bo'lmaydigan, balki
fahm-farosat bilan amalga oshiriladigan xatti-harakatdir.