O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Etiologiyasi.
Gripp virusi RNK tutuvchi viruslar guruhiga kirib, RNK 
polimeraza tutadi, tashqi qobiq tarkibiga gemagglyutinatsiya va neyroaminidaza 
faollikka ega bo‗lgan glikoproteidlarni saqlab, ularning o‗zgarishi A gripp 
virusining yangi podtiplari hosil bo‗lishiga olib keladi.
Virus tarkibida quyidagi antigenlar farqlanadi: S- o‗zida RNK saqlovchi
ichki nukleokapsid va virus oqsili – virion massasining 40%ni tashkil qiladi. 
Tashqi qobiqda V-antigen bo‗lib, uning tarkibida N va H bor. Gripp A virusi 2 
ta yuza antigenlar – gemagglyutinin va neyraminidaza xususiyatlariga qarab
subtiplarga bo‗linadi. Odamlarda kasallik gemagglyutinin (H1, H2, H3 va boshq.) 
va neyraminidaza podtiplarning turli xil kombinatsiyalari natijasida kelib chiqadi. 
N1H1viruslari 1957 yilgacha. 1957-68 yillarda - H2N2, 1968 yildan - H3N2 
shtamlari kasallik keltirib chiqargan. 
Gripp 3 ta mustaqil antigenga ega viruslar A, B, C bilan chaqiriladi. 
Epidemiyalar A va B gripplari tomonidan chaqiriladi. C grippi uchun kasallikning 
sporadik hollari hos bo‗lib antigen tuzilishini o‗zgartirmaydi.
A va B gripp viruslari uchun antigenlarning doimiy o‗zgaruvchanligi hos 
bo‗lib, bunda bitta antigenning (antigen dreyfi) va ikkita antigenning (antigen 
shifti) kuzatilishi mumkin.
Immunitet virus antigen turlariga alohida paydo bo‗ladi, kasallikka moyillik 
gripp virusining antigenlari o‗zgaruvchanlik darajasi bilan aniqlanadi.
Yangi antigen variantning paydo bo‗lishi butun dunyo aholisini noimmun 
holatiga va kasallikning og‗ir, o‗limga sabab bo‗luvchi klinik shakllari paydo 
bo‗lishiga sabab bo‗ladi. 
Virusning qisman o‗zgarishida esa odamlar og‗rib o‗tgan virus tipiga 
moyillik oshadi, kasallikka moyil bo‗lganlar, shuningdek, kasallanib ulgurmagan, 
erta yoshdagi bolalar orasida kasallikning o‗sishi (epidemiya) kuzatildi. Gripp 
viruslari fizik va kimyoviy omillar ta‘siriga chidamsiz va xona xaroratida bir necha 

---

141 
soatlarda halok bo‗ladi, past xaroratlarda esa ( -25
0 
S dan -70 
0
C gacha) bir necha 
yilgacha saqlanadi. C virusi antigen tuzilishini o‗zgartirmaydi, fizik va kimyoviy 
omillarga 
chidamsiz, 
qizdirilganda, 
quritilganda, 
xlorning 
kam 
konsenratsiyalarida, ozonda, ultrabinafsha nurlar ta‘sirida tez halok bo‗ladi.