O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Bakteriofagoterapiya.
1898 yilda rus olimi N.F.Gamaleya bakteriyalarni 
parchalay oladigan maxsus modda borligini topdi va uni bakteriolizin deb atadi. 
1916 yilda fransuz olimi d-Erell bu hodisani bakteriofagiya deb va boyagi maxsus 

---

29 
moddani bakteriofag deb atashni tavsiya etdi. Bakteriofag – bakteriyani yutuvchi 
degan ma‘noni anglatadi. 
Bakteriofag nukleoproteiddan tashkil topgan juda mayda oqsil zarralaridan 
iboratdir. Bu moddalar muayyan sharoitda paydo bo‗ladi, ularda mustaqil 
moddalar almashinuv jarayoni yuz bermaydi, shu sababdan ular faqat tirik 
bakteriyalar ishtirokidagina ko‗paya oladi. Bakteriofag tirik, biroq mustaqil yashay 
olmaydigan tuzilmadir. Uning yashashi va ko‗payishi uchun albatta boshqa tirik 
hujayra kerak. 
Bakteriofag bakteriyalarni parchalaydi, bir-biriga yopishtiradi, ularni 
fagotsitlar tomonidan yutilishiga tayyorlab beradi. Ichburug‗, vabo, gazli 
gangrenada bakteriofag bilan davolash yaxshi natija beradi. Bakteriofag qorin tifi 
va streptokokklar qo‗zg‗atadigan turli kasalliklarida ham ishlatiladi. 
O‘tgan asrda mashxur rus klinitsisti A.A.Ostroumov «to organimiz o‘z kuch-
quvvatlarini ko‘paytirib kasallikka qarshi kurash vositalarini ishlab chiqarmas 
ekan, nimjon organda hech qanday xinin bezgak plazmodiylariga ta‘sir ko‗rsata 
olmaydi» deb ta‘kidlab o‗tgan edi. U maxsus dorilar ta‘sirini kuchaytirish uchun 
bemor quvvatini oshirishga e‘tibor beradi. 
S.P.Botkin «tabiat qonuniyatlarini diqqat bilan kuzatib, o‗rganish va ulardan 
bemor manfaati uchun foydalanish kerak. Odam organizmida patologik jarayonni 
to‗xtatishga qurbi yetadigan maxsus fiziologik vositalar mavjud» deb uqtirar edi. 
Ximioterapevtik preparatlar bilan davolash jarayonida ba‘zan xar turli 
asoratlar uchraydi. Ular uch guruhga bulinadi: 1) allergik asoratlar; 2) endotoksik 
reaksiya alomatlari; 3) disbakterioz.