O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Klinik manzarasi.
Yashirin davr – 11-21 kun, o‗rtacha 14 kun. Kasallik
xaroratni subfebril ko‗tarilishi va umumiy holatni bir oz buzilishidan iborat qisqa 
muddatli prodromal belgilar bilan boshlanishi mumkin. Ayrim bemorlarda bu davr 

---

209 
qizamiqsimon yoki skarlatinasimon toshmalar toshadi. Ammo bu toshmalar 
ko‗pincha suvchechak toshmalarining avjida toshadi. Kasallik odatda o‗tkir 
boshlanib, xarorat 37,5 – 38,5
0
C gacha ko‗tariladi, suvchechak toshmalari toshadi. 
Teridagi dastlabki element, bu mayda dog‗-papula bo‗lib, u tezda bir necha soatda 
diametri 0,2-0,5 sm li vezikulaga aylanadi. Suvchechak vezikulalari yumaloq yoki 
oval shaklda bo‗lib, terini yumshoq asosida shakllanadi, atrofi giperemiya chizig‗i 
bilan o‗raladi, devori tarang, ichida tiniq suyuqlik bo‗ladi. Suvchechakni ayrim 
elementlari markazida kindiksimon o‗yig‗i bo‗ladi. Pufakchalar bir kamerali 
bo‗lib, igna bilan teshilsa, bo‗shab, cho‗kib qoladi. Birinchi sutka oxiri, ikkinchi 
sutkada pufakchalar qurib, cho‗kib qoladi va 1-3 hafta saqlanuvchi po‗stloqchaga 
aylanadi. Ularni ko‗chgan o‗rinlarida 2-3 oy davomida asta-sekin so‗rilib ketuvchi 
pigmentli dog‗larni ko‗rish mumkin, ammo chandiq hosil bo‗lmaydi. Toshmalar 
yuzda, boshni sochli qismida, tana va oyoq-qo‗llarda joylashgan bo‗ladi. Kaftda 
va tovonda toshma bo‗lmaydi.
Ba‘zida vezikulyoz toshmalarni og‗iz shilliq qavatlarida, ko‗z 
konyuktivasida, kam hollarda hiqildoq va jinsiy organlarda uchratish mumkin. 
Toshma elementlari shilliq qavatlarda nozik bo‗lib, tezda yuzaki eroziyalarga 
aylanadi, ular bir oz og‗riqli bo‗lishi mumkin. Eroziyalar toshmalar toshuvini 3-5 
kunlari tuzaladi. 
Suvchechakda toshmalar bir vaqtda emas, balki 1-2 kun farq bilan turtkilab 
toshadi. Shu sababli terida turli bosqichlarda rivojlangan elementlarni – dog‗-
papulalarni, pufakchalarni, po‗stloqchalarni ko‗rish mumkin. Buni toshmalarni 
―yolg‗on polimorfizmi‖ deyilib, suvchechakka juda hos bo‗ladi. Xar yangi 
toshmalar xaroratni ko‗tarilishi bilan namoyon bo‗ladi, shuning uchun xarorat 
chizig‗i noto‗g‗ri shakl oladi. Kasallik avjida (odatda bu toshmalarni maksimal 
toshuviga to‗g‗ri keladi) bolalarda umumiy xolsizlik, ishtaha yo‗qligi, uyqu ritmini 
buzilishi kuzatiladi. Eng yosh bolalarda injiqlik, terida qichishishlik kuzatiladi. 
Yosh bolalarda ham zaharlanish toshmalarni mo‗lligiga mutanosib tarzda 
kuzatiladi.

---

210 
Suvchechakda periferik qon manzarasi odatda o‗zgarmaydi. Ba‘zida yengil 
leykopeniya va nisbiy limfotsitoz kuzatiladi.