O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Suvchechakka moyillik
– juda yuqori. Asosan maktab yoshigacha bolalar 
kasallanadilar. 2-3 oylikkacha bo‗lgan bolalar suvchechak bilan kam og‗riydilar. 
Ammo onasida immunitet bo‗lmasa, yangi tug‗ilgan chaqaloqlar ham kasallanishi 
mumkin. Kasallik yilning sovuq paytida – kuz va qishda ko‗p uchraydi. Yozda 
kasallik keskin kamayadi. Katta shaxarlarda suvchechakni epidemik ko‗tarilishi 

---

208 
kuzatilsa ham, bu holat uyushgan bolalar jamoalarida epidemik to‗lqin bo‗lib o‗tib 
ketadi.
Infeksiya o‗tkazilgach mustahkam immunitet shakllanadi. Qayta kasallanish 
juda kam – 3% hollarda kuzatiladi. 
Patogenez
. Infeksiyani kirish darvozasi – yuqori nafas yo‗llarini shilliq 
qavatlari xisoblanadi. Bu yerda virusni birlamchi ko‗payishi kuzatiladi. Virus 
so‗ngra limfa yo‗llari bilan qonga tushadi. Qon oqimi bilan virus teri va shilliq 
qavatlarni epiteliy hujayralariga yoyilib seroz suyuqlik tarkibida yuqori miqdorda 
viruslar chaqirgan pufakchalar hosil qiladi. Bundan tashqari, suvchechak virusi 
asab tizimiga ham tropizmi bor bo‗lgani uchun, umurtqaaro gangliyalar, bosh miya 
po‗stlog‗i, po‗stloq osti qismlari, va ayniqsa miyacha po‗stlog‗ini shikastlaydi. 
Kamdan kam hollarda ichki organlar, ayniqsa jigar, o‗pka, oshqozon-ichak tizimi 
shikastlanishi mumkin. 
Patomorfologiyasi.
Asosiy morfologik o‗zgarishlar, teri va shilliq 
qavatlarda kuzatiladi. Suvchechak pufakchasini shakllanishi epidermisni 
bigizsimon qavati hujayralarini shikastlanishiga bog‗liq bo‗ladi. Zararlangan 
hujayralar giperplaziyasiga uchrab, ular ichida yadro ichi va sitoplazma ichi oksifil 
donachalari hosil bo‗lib, so‗ngra hujayra ballon distrofiyasiga uchrab, to‗la 
nekrozga uchraydi. Eng ko‗p shikastlangan o‗chog‗larda to‗qimaaro suyuqlik 
to‗planib, tipik pufakchalar hosil bo‗lishiga sabab bo‗ladi. Bu hollarda derma 
shishgan, unda limfa – monotsitar infiltratsiya kuzatiladi. Pufakchalar ichidagi 
suyuqlik asta – sekin so‗rilib, ularni usti cho‗kib, jigar rang po‗stloqcha hosil 
bo‗ladi. 
Kasallikning keng tarqalgan turlarida vezikulyoz toshmalar shilimshiq va 
yaralar shaklida oshqozon-ichak tizimi, kekirdak, siydik pufagi, buyrak 
kanalchalari uretra shilliq qavatlarida aniqlanadi. Kasallikni keng tarqalgan shakli 
kamdan kam hollarda, immun yetishmovchiligi bor bolalarda uchrashi mumkin.