O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Meningokokkli meningit 
o‗tkir boshlanadi. Qisqa vaqt ichida isitma yuqori 
ko‗rsatkichlarga yetadi, bemor sovqotadi. Qusish xarakterli xisoblanadi. U ovqat 
iste‘mol qilish bilan bog‗liq bo‗lmaydi. Bir necha soat ichida meningit (miya 
pardasining shamollashi) belgilari paydo bo‗ladi. Bemor betoqat, jonsarak bo‗ladi, 
alaxlaydi. Boshi qattiq og‗riyotganidan shikoyat qiladi. Og‗irroq hollarda u 
hushidan ketadi, tirishishlar kuzatiladi. Bemor shu kasallikka hos majburiy holatni 

---

165 
egallaydi. Uning boshi orqasiga tortib ketgan, oyoqlari buklanib, tizzasi qorniga 
tortilgan, ko‗pincha ko‗zlari yumuq bo‗ladi. Meningitga hos bo‗lgan ensa 
mushaklarining tarangligi, Kernig va Brudzinskiy simptomlari musbat bo‗ladi. Teri 
sezuvchanligi keskin ortadi. Hatto terini paypaslash ham og‗riq qo‗zg‗atadi. 
 
Rasm 21. Brudzinskiy belgisi va ensa mushaklari qotishi. 

---

166 
Rasm 22. Kernig belgisi ijobiy. 
Rasm 23. Meningitda bemor holati – (o‗qlangan miltik holati) (kaf. 
tablitsasidan). 
Og‗irroq hollarda kalla-miya nervlari jaroxatlanishi tufayli ko‗zda g‗ilaylik, 
yuz nervi falajiga hos alomatlar (og‗iz qiyshayishi, bir tomonlama pastki qovoq 

---

167 
osilib turishi va h.k.) kuzatiladi. 
Laboratoriya tashxisi 
maqsadida bakteriya tashuvchilik va nazofaringitni 
aniqlash uchun burun va tomoqdan sterillangan pilik bilan surtma olinadi. Uni 
qurib qolmasidan tezda laboratoriyaga yetkaziladi. 
Meningitda tahliliy tekshirish maqsadida orqa miyadan suyuqlik olib 
tekshiriladi. Bu kasallikda orqa miya suyuqligi ignadan bosim orqali otilib yoki tez 
tomchilab chiqadi. Chiqayotgan suyuqlik tiniq bo‗lmaydi, ba‘zan yiringli bo‗ladi. 
Shu suyuqlikdan sterillangan probirkaga olib, laboratoriyaga jo‗natiladi. 
Laboratoriyada 
undan 
surtma 
tayyorlab 
ko‗rilsa, 
mikroskop 
ostida 
meningokokklarni topish mumkin. 
Meningitda orqa miya suyuqligi tarkibida globulinlar miqdori ortib ketadi. 
Uni Pandi va Nonne-Apelt reaksiyalari yordamida aniqlanadi. Reaksiya natijasi, 
tekshirilayotgan suyuqlik qo‗shilgan eritma rangi qanchalik loyqalanishiga qarab 4 
darajaga bo‗linadi. Ular ―+‖ belgisi bilan aniqlanadi. ―++++‖ belgisi orqa miya 
suyuqligida globulinlar g‗oyat ko‗pligidan darak beradi. Orqa miya suyuqligida 
oqsillar ko‗payib ketadi, me‘yorida 0,0033 promil bo‗lsa, shu ko‗rsatkich 0,33% 
ortadi, xloridlar va qand miqdori pastlaydi. Eng asosiy ko‗rsatkichlardan biri bu 
likvorda sitozni ortishi, neytrofilli xarakterda bo‗lishi xisoblanadi.