O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

 
RINOVIRUSLI INFEKSIYA
Rinoviruslar RNK saqlab, 110 dan ortiq seroturlari ma‘lum bo‗lib H va M 2 
guruhga bo‗lingan. Kasallik manbai bemor va virus tashuvchilar.
Havo – tomchi yo‗li bilan, ba‘zan virus bilan zararlangan predmetlar orqali 
ham yuqadi. Kasallikka beriluvchanlik yuqori. Immunitet kat‘iy spetsifik. 
Ko‗pincha sovuq iqlimli mamlakatlarda uchraydi.
Virus burun – halqumga, ko‗proq burun shilliq qavatiga kiradi, keskin shish, 
to‗qimalarning shishishi, limfomonotsitar infiltratsiya va ko‗p miqdorda sekretsiya 
ajralishi bilan mahalliy yallig‗lanish chaqiradi. 

---

160 
Umumiy intoksikatsiya kam namoyon bo‗ladi. Yetakchi belgi - avval suvli, 
so‗ng shilliqli, ko‗p miqdorda seroz suyuqlik ajralishi kuzatiladi, quruq yo‗tal, 
qovoqlar giperemiyasi, ko‗z yoshini oqishi bezovta qiladi. 
Tumov 6-7 kun, ba‘zida 14 kungacha davom etadi. Kichik yoshdagi bolalarda 
og‗irroq kechadi. Tashxislashda serologik tahliliy usul qo‗llaniladi. Davolash 
simptomatik o‘tkaziladi. 
 
 
MENINGOKOKKLI INFEKSIYALAR 
O‗tkir antroponoz kasallik bo‗lib, turli klinik ko‗rinishda - mahalliy 
nazofaringit, 
tarqalgan 
yiringli 
meningit, 
meningokokkli 
sepsis 
(meningokokkemiya) bilan, ba‘zida boshqa organlarni zararlanishi bilan
kechuvchi og‗ir kasallik bo‗lib xisoblanadi.
Rasm 19. Meningokokklarni mikroskop ostida ko‗rinishi. 
Kasallik qadimdan, eramizdan avval V asrlarda ham ma‘lum bo‗lgan, lekin bu 
kasallikni XVII asrda klinik kechishini to‗la yoritgan olimlar T.Uillisom va 
T.Sidnemomlar, 
1805 
yilda 
epidemik 
serebrospinal meningit nomi bilan alohida 
nozologik shakl qilib ajratilgan. 1887 yilda 
A.Vekselbaum bu kasallikni ko‗zg‗atuvchisini 
topgan. 
Meningokokkli 
infeksiyalar 
— 
turli 
ko‗rinishda namoyon bo‗ladigan bakteriya 
tashuvchilikdan 
tortib, 
g‗oyat 
shiddatli 
kechadigan, ko‗pincha o‗lim bilan tugaydigan, meningokokk sepsisigacha bo‗lgan 
ko‗rinishlarda namoyon bo‗ladigan kasallik. Xar 10-15 yilda meningokokkli 
infeksiyalar epidemiyasi ro‗y berib turadi va juda ko‗p mamlakatlarga tarqaladi. 
Etiologiyasi.
Kasallik ko‗zg‗atuvchisi meningokokk xisoblanadi. Mikroskop 
ostida menigokokk juft holdagi loviya yoki kofe doni ko‗rinishini eslatadi. Shu 
boisdan u gonokokk singari diplokokklardan xisoblanadi. Kattaligi 6-8 mk. 

---

161 
Meningokokk uchun 37°C juda qulay xarorat xisoblanadi, PH esa 7,4-7,6. Odam 
organizimida meningokokkni asosiy agressiv ta‘sir qiluvchi faktori lipopolisaxarid 
kompleksidan iborat endotoksini. 
Meningokokklarning 7 ta serologik guruhi mavjud. Ular A, B, C, D, X, Y, Z 
xarflari bilan belgilanadi. Davriy ravishda ro‗y beradigan epidemiyalar asosan A 
turi bilan bog‗liq. Quritilganda tez nobud bo‗ladi. Tashqi muhitda meningokokklar 
tez halok bo‗ladi. 55
0
C da 5 minutda nobud bo‗ladi, dezinfeksiyalovchi 
moddalarga juda sezgir.