O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Laboratoriya tashxisi
. Dizenteriya tashxisini qo‗yishda laboratoriya 
usullaridan bakteriologik tahlil va najasni koproskopik tekshirish iatijalari hal 
qiluvchi ahamiyatga ega. 
Najasni bakteriologik tekshirish uchun dezinfeksiyadan so‗ng yuvib, qaynoq 
suv bilan chayib tashlangan tuvakdan simli ilgakcha vositasida 2-3 gr najas olib, 
Tiga, Ploskirev muhitlariga ekiladi. Yaxshi natija olish uchun shilliq va yiring 
aralashmasi bor joydan olib ekiladi. Sterillangan tamponni orqa teshik orqali 
kirgizib ham tahlil olish mumkin. Tekshirish kasallikning dastlabki kunlarida va 
antibiotik qo‗llashdan oldin tashkil etilsa, ijobiy natija (koprokultura) olish imkoni 
ortadi. 
Dizenteriyada najasni bakteriologik tekshirish xar doim ham ijobiy natija 
beravermaydi. Shu sababli bakteriologik tekshirish ijobiy natija bermasligi 
"dizenteriya yo‗q" degan ma‘noni bildirmaydi. Kasallikning klinik namoyon 
bo‗lishi o‗ziga hos bo‗lgan hollarda, najasdagi o‗zgarishlar yaqqol aniqlanganda, 
ichburug‗ tashhisini bakteriologik tasdiqsiz ham qo‗yish mumkin. 
Shunga ko‗ra, dizenteriya tashxisida koproskopik tahlil muhim xisoblanadi. 
Avvalo, najasni ko‗zdan kechirganda uning konsistensiyasi, ko‗zga tashlanadigan 
qon, shilliq, yiring aralashmalari bor-yo‗qligiga e‘tibor beriladi. Surtma tayyorlab 
mikroskop ostida tekshirilganda ko‗rish maydonida 10 tadan ortiq leykotsit va 
eritrotsitlar bo‗lishi dizenteriyada ko‗p uchraydi. Ba‘zi hollarda ko‗rish maydoni 
eritrotsit, leykotsit, shilliq bilan to‗lib yotgan bo‗ladi. 
Ilgari ichburug‗ tashxisini qo‗yishda rektoromonoskopiya
 
usuli keng 
qo‗llanilar edi, keyingi yillarda rektoromonskopiya usuli kam qo‗llanilmoqda. 
Klinik va laboratoriya tekshirishlarni dizenteriyaga hos natija berganida 

---

62 
rektoskopiyaga 
hojat 
ham 
qolmaydi. 
Diaganostika 
uchun 
qiyin hollarda yoki ichakda xavfli 
o‗smalar 
borligiga 
shubha 
qilinganida, 
hozirgi 
davrda 
kolonofibroskopiya 
usullaridan 
foydalaniladi. Bu asbob tolali 
optika yutuqlari asosida yasalgan 
bo‗lib, 
egiluvchan 
plastmassa 
bilan qoplangan. Uning uchidagi 
ko‗rish 
linzasi 
vositasida 
ichakning hohlagan qismida shilliq qavat holatini o‗rganish mumkin. Lozim 
bo‗lgan hollarda, fotoapparat ulab, kerakli joyning rasmi yoki kompakt diska yozib 
olisa ham bo‗ladi. 
Dizenteriyaga tashxis qo‗yishda passiv gemagglyu-tinatsiya reaksiyasi 
(PGAR) qo‗yiladi. Buning uchun kasallikning 3-4 kunidan boshlab, bilakdan 1-2 
ml qon olib, dizenteriya eritrotsitar diagnostikumi bilan serologik reaksiya 
qo‗yiladi. Reaksiyaning diagnostik titri 1:100 va undan yuqori. Oradan 4-5 kun 
o‗tkazib tekshirish takrorlansa, reaksiya titri ortib boridi. 
Rasm 7. Rektoromonskopiyada ichakdagi o‗zgarishlar: 
A. Sog‗lom yo‗gon ichak shilliqqavati. 
B. Kataral-follikulyar kolit. 
V. Erroziv-yarali kolit. 
G. Atrofik kolit. 
Kaf. tablitsasi 
Bir vaqtlar dizenteriyaga tashxis qo‗yishda allergik sinovdan ham foydalanilar 
edi. Uni Suverkalov teri allergik sinamasi deyiladi. Hozirgi vaqtda amaliyotda 
undan foydalanilmaydi.