O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Tashxisoti.
Kasallikni o‗z vaqtida aniqlash epidemiologik anamnezni to‗g‗ri 
baholash muhim ahamiyatga ega. Laboratoriya tekshiruvlardan: qonda gipoxrom 
anemiya, leykopeniya, nisbiy limfotsitoz, neytropeniya, aneozifiliya va 
trombotsitopeniya bo‗lishi gemorragik isitmalarga hosdir. Leykopeniya va 
trombotsitopeniya darajasi kasallikning og‗ir-engilligini ifodolaydi. Qonda 
umumiy oqsil va globulinlar kamayib ketadi. 

---

221 
Rasm 33. Oshqozondan qon ketishi (CDC dan). 
Kasallik 
tashxisi, 
albatta 
virusni 
aniqlash va spetsifik antitelolar titri 
ortishini 
aniqlashga 
asoslangan. 
Bemorlardan 
olingan moddalardan 
(qon yoki orka miya suyuqligi) virusni 
aniqlash 
uchun 
flyuoressensiyalanuvchi 
antitelolar 
usuli va bilvosita gemagglyutinatsiya 
reaksiyasidan foydalaniladi. 
Serologik 
reaksiyalar: 
komplementni biriktirish reaksiyasi, neytralizatsiya reaksiyasi va boshqalar bemor 
qonida spetsifik antitelolarni aniqlashga asoslangan bo‗lib, ularni juft zardob 
usulida (birinchi marta qon kasallik boshlanishida — o‗tkir davrida, ikkinchi marta 
— 2-3 hafta o‗tgach, rekonvalesensiya davrida olinadi) tekshiriladi. 
Rasm 34. Gemorragik 
toshmalar ko‗rinishi. 
Davolash. 
Davolashning 
spetsifik usullari bo‗lmaganligi 
tufayli, o‗tkaziladigan tadbirlar 

---

222 
asosan infeksion-toksik shok va gemorragiyani bartaraf etish hamda yurak-qon 
tomir tizimi faoliyatini yaxshilashga, shuningdek yiringli septik asoratlar oldini 
olishga qaratilmog‗i kerak. 
Bemor tezlikda kasalxonaga yotqizilib, kasallikning boshlang‗ich va avj olish 
davrida hamda rekonvalessentlik davrining birinchi 2 haftasida qat‘iy yotish 
rejimida ushlanadi. Parhezi — yengil hazm bo‗ladigan, yuqori kaloriyali va 
vitaminlarga boy ovqatlardan iborat bo‗ladi. Suyuqlik (meva va sabzavot 
sharbatlari, ma‘danli suvlar) ko‗p beriladi. 
Etiotrop davolash sifatida kasallikning birinchi 10 kunida (virusemiya 
davrida) ilgari kasallanib tuzalgan kishilar qonining zardobi, yoki plazmasi 150-
200 ml. miqdorida, og‗ir kechganda 400-600 ml. vena tomiriga yuboriladi. 
Davolashning dastlabki kunlaridan boshlab, gemorragiyani oldini olish va 
to‗xtatish maqsadida, askorbin kislotasi (sutkada 500-600 mg.), rutin 0,01 g. 3 
marta, vitamin K va B guruh vitaminlar, shuningdek qon va plazmani bo‗lib-bo‗lib 
quyish, jelatina, kalsiy xlorid va boshqalar keng qo‗llanadi. 
Intoksikatsiyaga qarshi reopoligyukin, reosorbilakt, poliglyukin, albumin, 
plazma va boshqa suyuqliklar venaga, yoki klizma yo‗li bilan yuboriladi. Sutka 
davomida yuboriladigan suyuqlik miqdori 500 ml. dan 2 litrgacha bo‗ladi. 
Intoksikatsiya kuchli bo‗lganda qon quyish va kortikosteroidlar yaxshi samara 
beradi. 
Bemorni qunt bilan parvarish qilish va to‗g‗ri ovqatlantirishning ahamiyati 
katta. Kasallik avj olgan davrda hayvon oqsillari va yog‗lar chegaralanadi, kefir, 
qatiq, tvorog, kisel, sharbatlar, sho‗rva, suyuq bo‗tqalar beriladi. Mushak 
og‗riqlarida iliq vannalar, uyqusizlikda osoyishta tartib, takroriy qusish va 
hiqichoq tutganda me‘dani 2% li natriy bikorbanat eritmasi bilan yuvish, anestezin, 
novokain va yalpiz preparatlaridan ichirish, venaga 10% li natriy xlorid eritmasi va 
teri ostiga 1 ml 2.5% li aminazin yuborish yaxshi natija beradi. Og‗iz-tomoq 
sohasida bo‗ladigan ikkilamchi asoratlarni oldini olish maqsadida og‗iz 
bo‗shlig‗ini parvarishlash, uni dezinfeksiyalovchi eritmalar bilan chayish, so‗lak 
ajralishini kuchaytirish uchun qotgan non chaynash tavsiya etiladi. Bemorda 

---

223 
ikkilamchi bakterial asoratlar paydo bo‗lgan taqdirda antibiotiklar tayinlanadi.