O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi al-xorazmiy nomidagi urganch davlat

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

35

2.2. 3-sinfda o`quvchilarning matematikadan mustaqil ishlarini tashkil qilish 

metodikasi. 

Boshlang`ich sinflarda mustaqil ishlarga darslik ichiga kiritilgan uyda 

bajariladigan misol va masalalar va iqtidorli o`quvchilar uchun boshqatirmalar mustaqil 

ish sifatida berilgan. 

Shulardan 3-sinf matematika darslikida berilgan misol va masalalarni ko`rib 

chiqamiz . Bu darslik ichiga 152 ta iqtidorli o`quvchilar uchun boshqotirmalar sifatida 

misol va masalalar berilgan. Uyda bajariladigan mashqlar ham 152 ta shundan 76 ta 

misol va 76 ta masala berilgan. 

  [17]  darslikning 4-betidan boshlab mustaqil ish sifatida berilgan misol va masalalarni 

ko`rib chiqamiz. 

[17,4]  2-sinfda o`tilganlarni takrorlash  ” Ikki xonali sonlarni xonadan o`tib qo`shish” 

mavzusi ichida berilgan 5-misolni ko`rib chiqamiz. 

Shaklda nechta kvadrat  yashiringan? 

                

 

Javob:Bu shakilda 17 ta kvadrat yashiringa. 

   7 – masala 

Bog`dagi uch tup daraxtdan 48 kg olxo`ri terib olindi. Birinchi daraxtdan 12 kg, 

ikkinchisidan 24 kg olxo`ri olingan bo`lsa, uchinchi daraxtdan necha kilogramm  olxo`ri 

terib olingan? 

---

 

36

Yechish:  

Birinchi va ikkinchi daraxtdan terib olingan olxo`rilar sonini qo`shamiz keyin uchala 

daraxtdan terib olingan olxo`rilar sonidan chiqqan natijani ayiramiz. 

1)  12 + 24 = 36 (kg) 

2)  48 – 36 = 12 (kg) 

Javob: Uchinchi daraxtdan 12 kg olxo`ri terib olingan. 

Bu masalaning  javobini to`g`riligini tekshirish uchun masalaga teskari masala tuzib 

tekshiramiz. 

“ Bog`da uch tup olxo`ri daraxti bor. Birinchi daraxtdan 12 kg, ikkinchisidan,24 kg, 

uchinchi daraxdan esa 12 kg olxo`ri terib olindi.Bog`dagi barcha daraxtdan necha 

kilogramm  olxo`ri terib olingan?” 

Yechish:        

1) 12 + 24 = 36(kg) 

2) 36 + 12 = 48 (kg) 

Javob: 48 kg olxo`ri terib olingan.  Demak, masalamizning javobi to`g`ri ekan. 

[17;6] 

14 – masala. Birinchi do`konga 56 kg, ikkinchi do`konga esa undan 12 kg kam go`sht 

keltirildi. Ikkiala do`konga hammasi bo`lib necha kilogram go`sht keltirilgan? 

Yechish: 

56 – 12 = 44 (kg) 

56 + 44 = 100 (kg)  

Javob:   Hammasi bo`lib 100 kg  go`sht keltirilgan. 

---

 

37

Bu masalani javobini tekshirish uchun unga teskari masala tuzib tekshiramiz. 

Ikki do`konga hammasi bo`lib 100 kg go`sht keltirilga. Birinchi do`konga 56 kg go`sht 

keltirilgan. Ikkinchi do`konga necha kilogramm go`sht keltirilgan? 

Yechish: 

1)  100 – 56 = 44 (kg)  

Javob: Ikkinchi do`konga 44 kg go`sht keltirilgan. Demak, javob to`g`ri ekan. 

“Qavsli ifodalar” bu mavzudagi miso va masalalarni ko`rib chiqamiz. 

Qavsli ifodalarda avval qavs ichidagi amal, keyin boshqa amallar chapdan o`ngga qarab 

tartib bilan bajariladi. 

19- masala iqtidorli bolalar uchun berilgan masala. 

9 ta cho`pdan 3 tasining har biri 3 bo`lakka bo`linsa, jami cho`plar nechta bo`ladi? 

                                                             

  

 

Jami: 15 ta cho`p bo`ladi. 

  [17;7] 

20 – 21 – misollar uyda bajariladigan misol va masalalar. 

1)  (37+14) + 15=51 + 15 = 66 

2)  49 +(24 – 17) =49 +7=56 

3)  18+(36 – 90) +53= 18+27= 45+53=98 

4)  28 – 19+(27 - 8) =28 – 19+19= 28 – 19= 9+19=28 

---

 

38

[17;21]  Polizdan 24 ta tarvuz va undan 7 ta kam qovun uzildi. Hammasi bo`lib nechta 

tarvuz va qovun uzib olingan. 

Yechish: 

24 – 7 =17 ta 

Javob: 24 ta tarvuz, 17 ta qovun uzib olingan. 

“Qo`shishning guruhlash qonuni.” 

Qo`shiluvchining o`rin almashtirilgani bilan yig`indi o`zgarmaydi. 

Qo`shiluvchilarning o`rnini almashtirish orqali ularni guruhlab qo`shish mumkin. 

[17;8] 

27 – misol iqtidorli bolalar uchun berilgan misol hisoblanadi. 

4 dan 9 gacha bo`lgan 6 ta sonni bo`sh doirchalar ichiga shunday joylashtiringki har bir 

qator yig`indisi 17 ga teng bo`lsin.