O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

E.Ahmadxo‘jaev tadqiqot olib borish bilan bir qatorda, shoirning dcvo-
nini ham 1975-yili nashr qildi.
Gadoiyning devoni qo‘lyozmasi va g‘azallarining mavzu
ko‘lami. Gadoiyning devoni qo‘lyozmasi Parij Milliy kutubxonasida
saqlanadi. Qo‘lyozma hajmi 66 varaq bo‘lib, shoirning 230 g ‘azali, I
qasidasi, 1 mustazodi va 5 to‘rtlikdan iborat. Devondagi Gadoiy merosi-
466

---

ning umumiy hajmi 2974 misradir. Devon taxminan XV asming oxiri -
XVI asming boshlarida ko‘chirilgan. Gadoiy devoni Lutfiy devoni bilan
bir muqovadadir.
Gadoiy g ‘azallari asosan turkigo‘y shoirlar ko‘p ijod qilgan, o ‘sha
davrda keng tarqalgan “turkiy” deb ataluvchi surud vazni (ramali mu-
sammani maqsur 
foil ohm foilotun foilotun foilon)da bitilgan.
Gadoiy ijodining katta qismini g ‘azallar tashkil qiladi. Devonda
keng tarqalgan g ‘azallar mavzuini quyidagicha guruhlash mumkin:
1. Gadoiyning g ‘azallari markazida 
inson va uning muhabbati tura-
di. Uningcha, muhabbatsiz hayot - hayot emas, muhabbat insonning eng
olijanob fazilati va ma’naviy g o ‘zalligi nishonasidir.
Har kishingkim, seningdek bir sevar jononi y o ‘q,
Filmasal, bir suratedurkim, taninda joni yo ‘q.
2. Gadoiy uchun dunyoviy 
ishq hamma narsadan yuksak. Garchi
ko‘pchilik mol-mulkini, mansabini, boyligini va amalini ustun qo‘ysa-
da, shoir uchun sevgi hamma narsadan ustun, o ‘zi ham shu aqidaga amal
qilganidan mamnun:
Ishqingizdin(dur) jahon ichra mubohotim, begim,
0 ‘zgalar faxri gar o ‘lsa mulku johu mol ila.
3. Qahramon ma’shuqaning 
jafosidan minnatdor, u go‘zallar hukm-