O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti tahlilning fizik-kimyoviy usullari

Mavzuga doir masalalar yechish

1-masala: Natriy disiano oltin (I) - Na[Au(CN)₂] kompleks birikmasida oltinning massa ulushini foizda hisoblang.

Yechish: M(Na[Au(CN)₂]) = 23+197+2·(12+14) = 272 g/mol.

272 g 100%

197 g x = (197·100) : 272=72,42 % javob: 72,42% oltin.

2-masala: Kislotalardan oltin faqat “shoh arog‘i” ( 1 qism HNO₃ va 3 qism HCl kislotalarning aralashmasi) da eriydi. Agar rudadagi oltin miqdori 0,3% bo‘lsa, bir tonna xuddi shunday rudadagi oltinni to‘la eritish uchun “shoh arog‘i” dan qancha hajm (ml) sarflash kerak? ( HCl ning zichligi ρ=1,19 g/sm³,HNO₃ ning zichligi ρ=1,513 g/sm³.) M(HCl)=36,5 g/mol, M(HNO₃)=63 g/mol.

Yechish: 1 tonna = 1000 kg 1) 1000 kg 100%

Au 3 kg = x 0,3%

2) Jarayonning reaksiyasi quyidagicha:

Au + HNO₃ + 3HCl = AuCl₃ + NO + 2H₂O

197 kg (Au) - 63 kg(HNO₃) 109,5 kg (3HCl)

3 kg - x= 0,959 kg x= 1,167 kg.

3) 0,959 kg = 959 g (HNO₃) V= m/ρ = 959 : 1,513 = 634 ml

1,167 kg = 1167 g (HCl) V= m/ρ = 1167 : 1,19 = 981 ml

4) “shoh arog‘i” = 634 + 981 = 1615 ml javob: 1615 ml.