O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti

formatio reticularispontis
deyiladi.
 
O‘rta miya
mesensephalon - miya oyoqchalari - pedunculuscerebri va tomi - laminatecti 
- o‘rta miya tomi sohalaridan iborat. 
O‘rta miya oyoqchalarining orasida chuqurcha - fossainterpeduncularis bo‘lib, bu sohada orqa 
ilma teshik hosila - substantiaperforataposterior va III juft bosh miya nervi chiqadigan egat - 
sulcusnervioculomotorii joylashadi. 
Pedunculus cerebri - miyaoyoqchalario‘znavbatidaquyidagiqismlargabo‘linadi:
a.
cruscerebri - oyoqchaning oldingi (ventral ) qismi. Bu sohada o‘rta miyaning lateral 
egati - sulcus lateralis mesencephali ko‘rinadi.
b.
tegmentum mesencephali - oyoqchaning orqa (dorzal) sohasi. Bu sohada lateral 
qovuzloqning uchburchagi - trigonum lemnisci lateralis hosil bo‘ladi.
O‘rta miya sohasiga miyachaning yuqori oyoqchalari - pedunculus cerebellarissuperior 
birikadi. Bu oyoqchalar orasida yuqorigi chodir yuganchasi - frenulumvelimedullarissuperioris 
joylashadi.
O‘rta miyaning hosil bo‘lishida - asosan ko‘ruv a‘zolarining ta‘siri katta bo‘lganligidan 
shu a‘zolarni boshqaradigan nerv hujayralari o‘rta miya sohasida joylashadi. O‘rta miyaning 
dorzal (orqa) sohasi - o‘rta miya tomi - laminatecti mesencephali deb ataladi. Bu sohada - 
to‘rtta tepalik ko‘rinadi. Yuqorigi ikki tepalik - colliculi superiores - ko‘ruv po‘stloq osti 
markazi bo‘lsa, ostki ikki tapalik - colliculi inferiores - eshituv po‘stloq osti markazi bo‘lib 
hisoblanadi. Har bir tepalikdan yon tarafga hujayra o‘simtalaridan hosil bo‘lgan qo‘lchalar - 
brachium colliculi superiores va brachium colliculi inferiores yo‘naladi. O‘rta miyaning oldingi 

---

231 
sohasida miya oyoqchalari - pedunculicerebri joylashadi va asosan bosh miya bilan bohlangan 
o‘tkazuv yo‘llar tutamlaridan tashkil topadi. 
Bu tutamlar orasida esa III juft - n. oculomotorius va IV juft - n. trochlearis bosh miya 
nervlarining o‘zaklari joylashadi. Ko‘z qorachihining atrofidagi silliq mushaklarni 
boshqaradigan vegetativ nerv o‘zaklari: qo‘shimcha o‘zak - nucleus accessorius va o‘rta 
miyaning toq o‘zaklari ham miya oyoqlarining ichida joylashadi. Miya oyoqchalari sohasida V 
juft nervining o‘zaklari - nucleus mesencephalicusn. trigemini ham joylashadi.
Miya oyoqchalari ichida joylashgan o‘zaklar ichida katta ahamiyatga ega bo‘lgan yana 
bir o‘zak: qizil o‘zak - nucleus ruber bo‘lib hisoblanadi. Bu o‘zak sohasidan ekstrapiramidal 
o‘tkazuv yo‘llarga mansub bo‘lgan - tractus rubrospinalis tutamlari boshlanadi. Bu tutamlar 
ko‘ndalang - tarhil mushaklarga yo‘nalganligidan mushaklar tonusini ta‘minlaydi. Qizil o‘zak
o‘z navbatida miyachadagi tishsimon o‘zaklar bilan ham bohlangan bo‘ladi. Shu sababdan qizil 
o‘zak muvozanat saqlashni ta‘minlaydigan miyacha reflektor yoyini hosil etishda qatnashadi.
Miya oyoqchalari tarkibida melanin pigmentini saqlagan qoramtir moddalar - substantia nigra 
ham ko‘rinadi. Bu hujayralar ekstrapiramidal tizimga tegishli bo‘lib, chaynash va yutish kabi 
murakkab vazifalarni boshqarishda ishtirok etadi. Barmoqlar vositasida bajaraladigan nozik 
harakatlar ham shu hujayralar bilan bohliq bo‘ladi.
Miya oyoqchalari - pedunculus cerebri ning oldingi (ventral) qismidagi crus serebri 
sohasida quyidagi oq moddadan hosil bo‘lgan tolalar joylashadi: 
1.
tractus pyramidalis - piramida o‘tkazxuv yo‘llari. Bu yo‘llar tarkibida - fibrae 
corticospinales - po‘sloq va orqa miyani birlashtiruvchi tolalar va fibrae 
corticonucleares po‘stloq bilan bosh miya nerv o‘zaklari orasidagi tolalar;
2.
tractus corticopontinus - po‘stloq bilan miya ko‘prigi orasidagi o‘tkazuv yo‘li.
Bu o‘tkazuv yo‘li tarkibida - fibrae frontopontinae po‘stloqning peshona bo‘lagi va 
ko‘prik orasidagi tolalar, fibrae occipitopontinae - po‘stloqning ensa bo‘lagi bilan ko‘prik 
orasidagi tolalar, fibrae porietopontinae - po‘stloqning tepa bo‘lagi va ko‘prik orasidagi tolalar, 
fibrae temporopontinae - po‘stloqning chakka bo‘lagi va ko‘prik orasidagi tolalar 
bo‘ladi.Fibrae corticorieticulares - po‘stloq va to‘rsimon formastiya orasidagi tolalar.