O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Ikramov, G. N. Davranova, A. A. Ikramova

Ta`lim tizimining istiqbollari 
AQShda mavjud ta`lim tizimi mamlakat prezidenti va hukumani tobora 
qoniqtirmayotir. Jon Kennedi 1963 yillidayoq shunday degan edi: «yomon maktab 
davlatning yomon siyosatigina bo‘lib qolmay, uni yomon iqtisodiyotiga olib 
kiruvshi zaminidir». Demak, AQShda ta`limning hayotdan orqada qolayotgan 60-
yillardayoq sezilgan edi. 2000 yilda «Amerika ta`lim strategiyasi» dasturi e`lon 

---

112 
kilindi. Turli yo‘nalishdagi asosiy maqsadlar belgilangan mazkur dasturda 2000 
yilda barcha amerikalik kichkintoylar ning maktabga tayyor holda kelishlari; 
aholining 90 % oliy ma`lumotili bo‘lishi, o‘quvshilarning ingliz tili, matematika, 
tabiiy fanlar, tarix geografiya, fanlari bo‘yisha jahonga o‘z iqtidorlarni namoyish eta 
olishlari; talabalarning tabiiy va matematika fani yutuqlarini hzlashtirishda jahonda 
eng oldingi o‘rinlariga shiqishlari; xar bir voyaga yetmagan amerikalikning 
iqtisodiyot sohasida jahonning barsha yoshlari bilan bellasha oladigan bo‘lishlari; 
maktablarda giyohvandlik va zo‘ravonlikka barham berish o‘qish ushun barcha 
shart-sharoitni yaratib berish ko‘zda tutiladi. Bu AQSH ta`lim istiqbollarini belgilab 
beruvchi muhim dasturdir.
Yuqorida bayon qilinganlarda ko‘rinib turibdiki, O‘zbekiston Respublikasida 
xalq ta`limi ishini tubdan yaxshilash uning obru –e`tiborini oshirish jahon talablari 
darajasiga shiqarish bo‘yisha katta izlanish, tajriba va tadqiqodlar amalga 
oshirilayotgan bir sharoitda AQSH ta`lim tizimining maqbul tomonlarining ijobiy 
qo‘llanilishi muhim ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa uning o‘quvchi faoliyatini izchilik 
bilan boshqarish, uni to‘la mustaqillikga o‘rgatish va tadbiq etish, besh yoshlik 
bolalarning maktab bosqichiga puxta tayyorlash, dars jarayonining bir xil 
andozasidan qutilish yo‘llarini izlash, yo‘nalishli va ayrim predmetlarini 
chuqurlashtirishning o‘rgatish bo‘yisha olib borilayotgan ishlarini yangi bosqichga 
ko‘tarish, kasb yo‘nalishi berish yo‘lida olib borilayotgan ishlarini chuqur tahlil etib, 
mahalliy sharoitda kelib shiqish o‘z ish faoliyatida qo‘llanishni tashkil qilish 
e`tiborga loyiqdir. Bu esa har bir maktab rahbari, o‘qituvchi va tarbiyachidan yuksak 
intizom va ma`suliyatni, tashabbuskorlik va izlanuvchanlikni talab qiladi. AQSH 
pedagogikasidagi:
- bolani o‘z kuchi va imkoniyatiga ishonch ruhida tarbiyalash;
- o‘quvchilarning eng kishik shaxsiy imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarish ushun 
kurash;
- bolani kamsitmaslik, insoniy qadriyatlarini va g‘ururini yerga urmaslik;
- o‘quvchini ilk davridanoq kasb-korga yo‘naltirish;
- Vataniga g‘urur va iftixor ruhida tarbiyalash kabi asosiy xususiyatlar boshqa 
davlatlar, jumladan bizning pedagogikamizga ham tadbiq etish zarur bo‘lgan 
muhim sifatlardir.
NAZORAT SAVOLLARI: 
1.
AQSH ta'lim tizimining o‘ziga xos xususiyatlari haqida fikringizni 
bildiring. 
2.
Amerika maktabgacha ta’lim tashkilotlarinig qanday turlari bor? 
3.
Amerikadagi maktab: ichki qoidalar, mavzular, o‘qish shartlari. AQShda 
o‘rta ta’lim.

---

113 
4.
Oliy ta’limning o‘ziga xos jihatlari. AQSHda o‘qituvchilar tayyorlash va 
malaka oshirish.
5.
Zamonaviy AQSH ta’lim tizimidagi o‘zgarishlar haqida fikringiz.