O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Ikramov, G. N. Davranova, A. A. Ikramova

O‘rta ta’lim 
O‘quvchilar 11 yoshda boshlang‘ich maktabni tugallab o‘rta maktabga 
o‘tadilar. O‘rta ta‘lim kollej va litseylarda amalga oshiriladi. Kollejda o‘qish 
majburiy ta‘lim bo‘lib, 4 yil davom etadi va 3ta siklga bo‘linadi.
1. Moslashuv sikliga 6-sinf kiradi. Bu sinfga boshlang‘ich sinf 
bitiruvchilari imtihonsiz qabul qilinadi.Bu sinfda o‘quvchilar chet tilini tanlaydilar, 
mustaqil o‘qishga o‘rganadilar. 
2. Markaziy sikl.
Markaziy sikl 5-4-sinflarni o‘z ichiga oladi.Bu siklning maqsadi 
boshlang‘ich sinfda olgan bilim va ko‘nikmalarni chuqurlashtirishdir.5-sinfda lotin 
tilini fakultativ fan sifatida o‘rgana boshlaydi, 4-sinfda ikkinchi chet tilini tanlaydi. 
3. Kasbiy yo‘naltirish sikli
Bunga 3-sinf kiradi.Umumiy ta‘lim, texnik yoki kasbiy yo‘nalishni 
tanlashga tayyorlaydi. Qadim yunon tilini o‘rganadi.Bu sikl oxirida o‘quvchilar 
milliy imtihon topshiradi va kasbiy yo‘nalishi bo‘yicha guvohnoma oladilar. 3-
sinfoxiridao‘quvchilarumumiyyokitexnologiklitseyning 2-sinfigaqabulqilin yoxud 
kasbiy litseylarga hujjat topshiradilar. 
Litseylar 
⚫ 
Umumiy litsey. Bu litseyni bitiruv imtihonlaridan keyin oliy ta‘limga 
hujjat topshirish huquqi beriladi. 
⚫ 
Texnologik litsey. Bu litseyni bitirayotgan o‘quvchilar texnologik 
universitetlarda o‘z mutaxassisligi bo‘yicha o‘qish uchun imtihon topshiradi.
Har ikkalasida o‘qish 3 yil davom etadi. 

---

54 
⚫ 
Kasbiy litseylar. Bu litseylarda o‘qish 2 yil davom etadi.O‘qish 
oxirida kasbiy tayyorgarligi haqida guvohnoma va kasbiy layoqati haqida sertifikat 
beriladi.
O‘rta ta‘lim ikki bosqichda beriladi. Birinchi bosqich (11 yoshdan 15 
yoshgacha) 4 yil bo‘lib, eng kichik sinf 6-sinf, 5, 4 o‘rta, 3-sinf esa katta sinf 
hisoblanadi. Demak, sinflarni raqamlash yuqoridan pastga qarab amalga oshiriladi. 
Birinchi bosqichda quyidagi predmetlar o‘rgatidi: fransuz tili va adabiyoti, 
chet tili (ingliz, nemis, ispan, italyan tillari), tarix, Fransiya geografiyasi, 
matematika, tabiiy fanlar.
Shunday qilib, 6-5-sinflar umumiy o‘rta ta‘lim beradi: 4-3-sinflarda 
o‘quvchilarga qobiliyati va moyilligiga qarab bilim beriladi.
Birinchi bosqich yakunlangach, o‘quvchilar kasbiy yo‘nalishlari bo‘yicha 
guvohnoma oladilar.
Bundan keyin o‘quvning ikkinchi bosqichi boshlanadi. Bu bosqichda 
o‘quvchilar 15 yoshdan 18 yoshgacha ta‘lim oladilar. O‘qish 3 yil davom etib 2-sinf 
kichik, 1-sinf o‘rta va yakunlovchi sinflarga bo‘linadi.
O‘quvchilar umumiy ta‘lim va texnik litseylarni tugatganlaridan so‘ng 
bakalavr unvoni va diplomi uchun imtihon topshiradilar. Ana shunday diplomga ega 
bo‘lganlargina oliy o‘quv yurtlariga kirish huquqini qo‘lga kirit o‘quvchilar kasbiy 
yo‘nalishlari bo‘yicha guvohnoma oladilar. . 
Umumiy ta‘lim yo‘nalishidagi uch yillik ta‘lim litseylarida quyidagi 
fanlar o‘qitiladi: adabiyot tarixi, ona tili va adabiyoti, lotin tili, chet tili (ingliz, 
nemis, ispan, italyan tillari bo‘lishi mumkin), tarix, geografiya, Fransiya 
ekonomikasi.
Xuddi shu 3 yillik bosqichli texnik litseylarda uning yo‘nalishlariga qarab 
matematika, fizika, ximiya hamda boshqa tabiiy fanlar o‘qitiladi.Shunisi diqqatga 
sazovorki, o‘quvchining bu bosqichda chet tillarni o‘rganishiga katta e‘tibor 
beriladi. Talab, o‘qishni tugatgach, o‘quvchilar kamida 2 ta chet tilini mukammal 
bilishlari shart. 
O‘quvning bu bosqichini guvohnoma bilan tugallagan o‘quvchilar oliy 
maktab sanalmish institutlar va universitetlarga imtihonsiz kirish imkoniyatiga ega 
bo‘ladilar.
Lekin hamma oliygohlarga ham imtihonsiz kirib bo‘lmaydi. Talabalar oliy 
pedagogika instituti, politexnika instituti, oliy ma‘muriy maktablarga kirish 
imtihonlari bilan qabul qilinadilar, ularning shu kasbga moyilligi ham alohida sinab 
ko‘riladi. 
 
Oliy ta‘limga faqatgina bakalavriat litseyini tugatgan talabalar qabul 
qilinadi.
Fransiyadagi oliy ta‘lim 2 turga ajratiladi:
─ universitet;
─ oliy maktab.