Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

74 
Ijtimoiy 
faollik 

 
Sub‘ektning jamiyat hayotida ongli holda mustaqil 
ishtirok etishi, uning malum ijtimoiy–manaviy sohada 
vujudga keladigan muammolarni hal etishga qaratilgan 
harakati.
 
75 
Ijtimoiy fikr 

 
yuz 
berayotgan 
vaziyatlar, 
voqealar 
va 
hatti–
harakatlarning jamiyat a‘zolari tomonidan maqullanishi 
yoki maqullanmasligi: baholashdir.
 
76 
Ijtimoiy muhit 

 
insonni oʻrab turgan va uning shakllanishi, yashashi va 
faoliyati yuz beradigan moddiy, manaviy va ijtimoiy 
shart-sharoit.
 
77 
Ijtimoiy ong 

 
jamiyatning manaviy hayotini aks ettiruvchi, ijtimoiy 
guruh, sinf, xalq, millatning kundalik turmushi tasirida 
shakllanadigan gʻoyalar, nazariyalar, qarashlar, his-
tuygʻular tizimini aks ettiruvchi falsafiy kategoriya. 
78 
Imkoniyat 

 
narsa va hodisalarning makon va zamondagi rivojlanish 
tendentsiyasini 
ta‘minlaydigan, 
muayyan 
qonuniyatlarga asoslanadi. Imkoniyat narsa va hodisalar 
rivojlanish jarayonining ichki birligini ifodalaydi va 
ularning rivojlanish shart-sharoitlarini, sabablarini, 
zaruriy 
qonuniyatlarini, 
mohiyatini 
oʻzida 
mujassamlashtirgan. 
79 
Imperativ 
axloq 

 
(lot.imperativus -farmon) Kant etikasida axloqiy 
qonunni tavsiflovchi asosiy tushuncha. Kant falsafiy 
talimotida amaliy aqlni nazariy aqlga nisbatan ustun 
qoʻyiladi. ―Amaliy aql‖ deganda, keng manoda u etika, 
davlat va huquq nazariyasini, tarix falsafasi va dinni, 
antropologiyani; tor manoda esa, axloqiy xulq atvor 
tamoyillari va qoidalarini yaratuvchi aqlni tushunadi. 
Kant ―Amaliy aql tanqidi‖ asarida inson yaxshilik va 
yomonlik haqida qalbining 
hissiy 
ishtiyoqi 
va 
intilishlariga asoslanib emas, aql zakovati yordamida 
xulosa chiqarish kerak, degan nazariyani oʻrtaga 

---

587 
tashlaydi.