O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim va zirligi

Asinxron dvigatellar (AD) ning quvvat va foydali ish koeffitsenti.

Xar – bir elektr qurilmasida xamma vaqt birga yaqin bo’lgan Sos xosil qilishga intilish kerak. Asinxron dvigatel bilan qurollangan elektr qurilmasiquvvat koeffitsentini turli usullar bilan yaxshilash mumkin:

1. 
   Elektr motorni quvvatiga qarab to’g’ri tanlash. Bu usulda elektr dvigatelini shunday tanlash kerakki, u ishlash vaqtining ko’p qismida nominal quvvatga yaqin yuklama bilan ishlaydigan bo’lsin.
   
2. 
   Agar asinxron motorning yuklamasi nominal quvvatining 40 % ga etmasa va stator chulg’amlari uchburchak usulda ulangan bo’lsa, u xolda chulg’amlarning yulduz sistemasiga qayta ulangani maqul bo’ladi.
   
3. 
   Dvigatelga parallel ulangan kondensatorni ishlatib xam quvvat koeffitsentini yaxshilashga erishish mumkin.
   
4. 
   Quvvati ancha katta bo’lgan asinxron dvigatelni Sos sini yaxshilash uchun fazalarsiljishini xosil qiluvchi sinxron kompensatorni ishlatish kerak bo’ladi. YUqoridagi usullardan foydalanib asinxron dvigatelni foydali ish koeffitsentini xam orttirish mumkin.
   

Aylanuvchi magnit oqimini uch fazali tok yordamida xam, bir fazali tok yorda mida xam xosil qilish mumkin. Bir fazali tok yordamida magnit oqimini xosil qilish uchun statorda bir – biriga nisbatan 90⁰ burchakka siljigan ikkita AX va VU chulg’am joylashtiriladi. Agar xar bir fazadagi g’altaklar sonini ikki marta ko’paytirsak, oqim to’rt qutbli bo’ladi, uning aylanishlar tezligi ikki martaga kamayadi.

Aylantiruvchi oqim xuddi uch fazali dvigateldagi singari qisqa tutashtirilgan rotorni aylantiradi. Rotorni aylanish yo’nalishini o’zgartirish uchun chulg’amlardan birini tokini yo’nalishini o’zgartirish kifoya. Buning uchun chulg’amni tok manbaasiga boruvchi uchlarini almashtirib ulanadi. Asinxron dvigatelni tezligini uning juft qutblar sonini o’zgartirish bilan xam rostlash mumkin. Elektr dvigatelidagi juft qutblar sonini masalan, ikki marta orttirish bilan magnit maydonining va, demak elektr dvigateli aylanishlar tezligini ikki martaga kamaytiramiz. Tezlikni rostlashning bunday usulida stator chulg’amining xar bir fazasini ketma – ket yoki parallel ulash mumkin bo’lgan ikkita bir xil qismdan iborat bo’lishi kerak. O’zaro mos ikkita qismni katma – ket ulanganda stator chulg’amlarini qutblarining sonini parallel ulangandagiga nisbatan ikki marta ko’p, aylanishlar tezligi esa ikki marta kam bo’ladi.