O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim


Asimmetriya ko`rsatkichlari va ekstsess me`yorlari



Download 1,74 Mb.
bet84/177
Sana27.01.2022
Hajmi1,74 Mb.
#413358
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   177
Bog'liq
ma\'ruza matni

3. Asimmetriya ko`rsatkichlari va ekstsess me`yorlari.
Asimmetriya – grekcha «asymmetria» – o`zaro o`lchamsiz so`zidan olingan bo`lib, o`zaro o`lchamlik buzilishi yoki yo`q bo`lishi degan lug’aviy mazmunga ega. Asimmetrik taqsimot u yoki bu yoqqa og’ishmay, qiyshaygan shaklda to`plam birliklarining taqsimlanishidir.
Taqsimot asimmetriya me`yorini, ya`ni uning nosimmetrik darajasini qanday o`lchash mumkin degan savol tug’iladi.
Ma`lumki, taqsimot ordinatasida moda arifmetik o`rtacha miqdor nuqtasidan u yoki bu tomondagi nuqta bilan ifodalanadi. Demak, moda bilan arifmetik o`rtacha orasidagi farqdan taqsimot asimmetriyasining darajasini o`lchashda foydalanish mumkin. lekin ayirmaning berilgan qiymatida dispersiya katta bo`lsa asimmetriya ko`zga ilinar-ilinmas tashlanadi, ya`ni og’ishma daraja kichik bo`ladi, aksincha dispersiya kichik bo`lsa, nosimmetriklik yaqqol ko`rinadi, uning darajasi katta bo`ladi. shuning uchun asimmetriya me`yori qilib arifmetik o`rtacha bilan moda orasidagi farqni emas, balki bu ayirmaning kvadratik o`rtacha tafovutga nisbatini olish mumkin, ya`ni

Bu ko`rsatkichni mashhur ingliz statistiki K.Pirson taklif etgan, shuning uchun Pirson koeffitsienti deb ataladi. Muayyan sharoitda bu ko`rsatkich noldan katta bo`lsa a>0, u holda asimmetriya musbat hisoblanadi, aks holda (a<0), u manfiy deb hisoblanadi. Agarda to`plam birliklari qator o`rtachasidan chaproqdagi guruhlarda ko`proq to`plangan bo`lsa, koeffitsient manfiy ishoraga ega bo`ladi, taqsimot ham chap yoqqa og’ishgan bo`ladi, va aksincha, ular o`rtachadan o`ng tomondagi guruhlarda ko`proq to`plangan bo`lsa, Pirson koeffitsienti musbat ishora oladi, taqsimot ham o`ng yoqlama og’ishmalikka ega bo`ladi.
Ekstsess lotincha «excessus» - og’ishgan, o`tkir qiyshaygan, bukur, kuchli bukchaygan va grekcha «xuproc» so`zidan olingan «kurtosus» - do`ng, bukur, o`tkir uchli qiyalik degan lug’aviy ma`noga ega. Statistikada ekstsess deganda taqsimot shaklining bo`yiga cho`ziqligi yoki yassiligi nazarda tutiladi.
Bir uchli taqsimotlar og’ishmalikdan tashqari yana boshqa xususyaitlarga ham ega. Ularning bunday muhim xossalaridan biri markaziy variantalarning to`plam birliklari bilan trlicha zichlanishida namoyon bo`ladi. Agarda ular moda atrofida ko`proq to`planib, uning yonbag’ridagi variantalarda g’ujlansa, demak, muayyan qator gistogrammasi o`tkir uchlidir. Va aksincha, birliklar modadan olisroqda joylashib tegishli uzoqlikdagi variantalarda g’ujlansa, u holda gistogramma yassi shaklda, do`ngroq yoki bukurroq ko`rinishga ega. Gistogramma shakli haqida aytilgan so`zlar taqsimot egri chizig’i shakliga ham to`la taalluqlidir. Bu holda yassi yoki o`tkir uchli egri chiziq haqida so`z yurita turib, uning modaga yaqin ordinataga tegishli shaklini nazarda tutamiz. Butun egri chiziq tig’izligi, aniqrog’i cho`ziqligi kvadratik o`rtacha tafovut bilan aniqlanadi.

Download 1,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   177




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish