O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim

Avtomatlashtirilgan  loyihalashtirish  tizimlari  (ALT).
  Mazkur  tizimlar 
loyiha-konstruktorlik 
ishlarini 
avtomatlashtirish 
uchun 
mo`ljallangan. 
Mashinasozlik,  asbobsozlik,  me'morchilikda  qo`llaniladi.  Chizmachilik-grafik 
ishlardan  tashqari,  ushbu  tizimlar  eng  sodda  hisob-kitoblar,  masalan,  detallarning 
mahkamligi  haqidagi  hisob-kitoblarni  va  ma’lumotlarning  keng  bozorlaridan 
tayyor konstruktiv elementlarni tanlash imkonini beradi. 
ALT – tizimlarining o`ziga xos, ajralib turuvchi xususiyati loyihalashtirishning 
hamma  bosqichlarida  texnik  shartlar,  me’yor  va  qoidalarga  konstruktorni  (yoki 
me’morni)  ijodiy  bo`lmagan  ishlarni  bajarishdan  ozod  qiladi.  Masalan, 
mashinasozlikda  ALT  mahsulotning  yig‘ish  chizmasi  bazasida  detallarning ishchi 

---

 
197 
chizmalarini avtomatik ravishda bajarish ikkinchisiga o`tish izchilligini ko`rsatgan 
holda zarur texnologik hujjatlarni tayyorlash, zarur sabablar, dastgohlar va nazorat 
moslamalarini  tayorlash,  shuningdek,  raqamli  dasturiy  boshqaruvli  dastgohlar  va 
sanoat  robotlari  hamda  moslanuvchan  avtomatlashtirilgan  liniyalar  uchun 
boshqaruv 
dasturlarini 
tayyorlashga 
qodirdir. 
Bugungi 
kunga 
kelib, 
avtomatlashtirilgan  loyihalash  tizimlari  usiz  moslanuvchan  ishlab  chiqarish 
tizimlari  (MIChT)  va  texnologik  jarayonlarni  boshqarishning  avtomatlashtirilgan 
tizimlari  (TJBAT)ni  amalga  oshirish  va  qo`llash  o`z  samaradorligini  yo`qotuvchi 
zarur komponentga aylanib bormoqda.